ایران نیازمند ایجاد مرکز ملی داده‌های حمل‌ونقل هوشمند است

به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، به استفاده از فناوری‌های سنجش، تحلیل، کنترل و ارتباطات در حمل و نقل زمینی به منظور بهبود ایمنی، تحرک و کارایی سیستم حمل‌و‌نقل هوشمند (ITS) گفته می‌شود. به طورکلی ITS شامل طیف گسترده‌ای از برنامه‌های کاربردی است که شامل پردازش و به اشتراک گذاری اطلاعات برای کاهش تراکم، بهبود مدیریت ترافیک، به حداقل رساندن تاثیر محیط زیست و افزایش مزایای حمل و نقل برای کاربران تجاری و عمومی است. سیستم حمل و نقل هوشمند تأثیر قابل توجهی در حمل‌و‌نقل و برنامه‌های کاربردی مانند جمع آوری عوارض الکترونیکی، رمپ متر، دوربین‌های ترافیک، هماهنگی سیگنال ترافیک، اولویت سیگنال ترانزیت و سیستم‌های اطلاعات مسافرتی دارد.

سیستم‌های حمل‌و‌نقل هوشمند، به عنوان ستون فقرات دیجیتال یک سازمان خدمات حمل‌و‌نقل، خروجی‌های پویایی را در راستای بهبود خدمات تولید می‌کنند. همچنین اجرای دقیق اجزای ITS می‌تواند بر اساس برنامه کاربردی متفاوت باشد، ممکن است شامل سنسورهای خودرو، نقشه برداری GPS بر روی صفحه نمایش و سایر سخت‌افزارها  قرار بگیرد. با استفاده از یک راه حل موثر در مدیریت سیستم حمل‌و‌نقل، آژانس‌های حمل و نقل با استفاده از اطلاعات دقیق و لحظه‌ای که در دسترس مدیران قرار دارد می توانند عملیات خود را بهینه سازند، عامل‌های خرابی را شناسایی کنند، باعث افزایش بهره‌وری در زمینه اعزام مسافر و محصول شوند و خدمت‌رسانی به مشتریان را افزایش دهند.

همچنین با تعبیه کردن یک جدول داده در داشبورد وسایل نقلیه، رانندگان و مدیران به طور یکسان می‌توانند از ردیابی موقعیت مکانی دقیق رانندگان دیگر مطلع شوند و با تجزیه و تحلیل داده‌هایی که در اختیار دارند رفتار راننده‌ها را نیز مورد بررسی قرار دهند.

سیستم های حمل و نقل هوشمند را می توان از راه های مختلف راه اندازی کرد. برخی از ویژگی های دوربین که اطلاعات متنوع در مورد سیستم های اساسی را می گیرد، از آن برای مدیریت ترافیک یا ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده کنند. برخی دیگر از فناوری های موج رادیویی و  RFID برای انتقال سیگنال در مناطق جغرافیایی استفاده می کنند. این سیستم ها همچنین می توانند اهداف مختلفی داشته باشند بعضی از آنها به چگونگی هدایت حجم ترافیک نگاه می کنند، دیگری ممکن است در مورد چگونگی بهبود اجرای قوانین ترافیکی، چگونگی کاهش انتشار کربن، افزایش بهره وری برای وسایل نقلیه یا ناوگان های شخصی متمرکز باشند. همچنین برخی از جنبه های سیستم حمل و نقل هوشمند می توانند به اهداف تجاری مانند حمل سریع تر، عملیات ناوگان کارآمد و شغل های امن تر در صنایع حمل و نقل اعمال شود.

سیستم‌های حمل و نقل هوشمند (ITS) انواع مختلف آیوتی و ارتباطات را برای ایجاد شبکه‌ای از سیستم‌هایی که به مدیریت ترافیک، حفاظت از جاده‌ها و موارد دیگر کمک و ترکیب می کنند. این سیستم‌های پیشرفته می‌تواند به چندین روش به بهبود حمل و نقل کمک کند.

از این رو گفت‌وگویی با سیدجلال موسوی معاون اجرایی ستاد توسعه فناوری فضایی و حمل‌و‌نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داشتیم؛ وی دارای دکتری مهندسی صنایع در گرایش مدیریت سیستم و بهره‌وری از دانشگاه علم و صنعت و کارشناسی ارشد کامپیوتر از دانشگاه امیرکبیر است. 

وی در تدوین برنامه‌های فضایی و ماهواره‌‌ای در پروژه‌های مختلفی نقش اساسی داشته و طراحی و توسعه سامانه تماس اضطراری و تدوین نقشه راه حمل و نقل هوشمند جاده‌ای را در کارنامه کاری خود دارد. در حال حاضر نیز به عنوان رئیس گروه فضایی و هوشمندسازی و معاون اجرایی ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری فعال است.

آنچه در گفت‌وگو با سیدجلال موسوی می‌خوانید: 

* نیازهای حمل‌ونقل در عصر مدرن مطرح شده و رشد قابل توجهی در دنیا دارد 

* حمل‌ونقل هوشمند در نسل بعدی خود به تولید داده‌ها توسط خودروها می‌رسد

* نهادهای متولی حوزه حمل‌ونقل در کشور از پرمشغله‌ترین نهادهای فعال در کشور هستند

* مراکز تحقیقاتی و نوآوری مستقر در دانشگاه‌ها منبع خوبی برای تامین دانش و نیروی انسانی در حوزه حمل‌ونقل هوشمند هستند

* نیازهای حمل‌ونقل  در عصر مدرن مطرح شده و رشد قابل توجهی در دنیا دارد 

فارس: با توجه به اهمیت به روز رسانی سیستم‌های حمل و نقل کمی درباره سیستم‌های حمل و نقل هوشمند و نقش راهبردی این سازمان برایمان بگویید.

موسوی: در سال‌های اخیر بکارگیری فناوری‌های نوین در حمل‌و‌نقل و پیاده‌سازی سیستم‌های هوشمند به عنوان یکی از مکانیزم‌های مطرح برای پاسخگویی به نیازهای حمل‌و‌نقل در عصر مدرن مطرح شده است به طوری که دنیا در این زمینه رشد قابل توجهی کرده  است. در ایران هم این حوزه از منظر نرم افزاری و سخت‌افزاری توسعه یافته اما هنوز به نقطه مطلوب نرسیده‌ایم. 

البته پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های دانش موجود در کشور بسیار خوب است اما با توجه به نبود یک طرح جامع ملی به خوبی از داشته‌هایمان بهره نبرده‌ایم. سیستم‌های هوشمند حمل و نقل به عنوان یکی از ابزارهای مهم و موثر در مدیریت شهری و حمل‌و‌نقل بیش شهری شناخته شده‌اند. سازمان‌های مختلف متولی حمل‌و‌نقل کشور هم به این حوزه ورود کرده‌‌اند ولی برای اینکه به نتیجه مطلوب برسیم نیازمند راهبرد مشخص و برنامه هماهنگ هستیم که موجب اثربخشی و هم‌افزایی فعالیت‌های در حال انجام شویم. 

* حمل‌ونقل هوشمند در نسل بعدی خود به تولید داده‌ها توسط خودروها می‌رسد

فارس: چه میزان از زیر ساخت‌های لازم مانند مراکز داده و دیگر سامانه‌های نرم افزاری و سخت افزاری برای ارتقای سامانه‌های حمل‌ونقل هوشمند در کشور فراهم است؟

موسوی: چند سالی است که زیرساخت‌های سخت‌افزاری چنین کاری در ایران فراهم است. به طور مثال استفاده از دوربین‌های راهنمایی و رانندگی و ترددشمارها در کشور کاملا پذیرفته شده هستند که داده‌ها را با استفاده از ابزارهای نصب شده در معابر گردآوری و تحلیل می‌کنند، اما حمل‌ونقل هوشمند در نسل بعدی خود به تولید داده‌ها توسط خودروها می‌رسد، موضوعی که در کشور محدود به برخی ناوگان‌ها از جمله ناوگان اتوبوسی است. 

داده‌هایی که از طریق سیستم‌های هوشمند حمل‌ونقل گردآوری می‌شوند بسیار ارزشمند هستند و می‌توانند گره‌گشای بسیاری از معضلات و موجب افزایش بهره‌وری سیستم حمل‌و‌نقلی کشور شوند که در این زمینه دو بحث وجود دارد؛ یکی میزان یکپارچگی داده‌ها و دیگری میزان استفاده از آنها است. 

هر یک از نهادهای متولی حمل‌ و نقل قسمتی از داده‌ها را در اختیار دارند و معمولا به سایر داده‌ها دسترسی ندارند یا به سختی امکان‌پذیر است. بنابراین بسیاری از تحلیل‌ها، برنامه‌‌ریزی‌ها و تصمیمات مبتنی بر این داده‌‌ها به دلیل عدم یکپارچگی، ابتر یا ناقص خواهد بود. در حال حاضر در کشور یک مرکز داده ملی در این زمینه وجود ندارد و نیاز است که در سیستمی یکپارچه، مرکز ملی داده‌های حمل و نقل هوشمند تعریف شود که این کار به هم‌افزایی اقدامات هم کمک می‌کند. 

البته از طرفی صرف گردآوری اطلاعات و استفاده محدود از آنها نمی‌تواند اثربخشی مورد انتظار را ایجاد کند. این داده‌های ارزشمند را باید تحلیل کرد تا تصویر درستی از وضعیت فعلی و آ‌ینده این صنعت بدست بیاوریم که این کار کمک می‌کند نیازهای توسعه حمل و نقل هوشمند را هرچه بهتر و بیشتر درک کنیم و با کمک توان دانشی موجود در کشور برای تحقق آن گام برداریم. بنابراین لازم است راهکارهایی اندیشیده شود که ضمن رعایت الزامات امنیتی دسترسی مناسب برای جامعه تحقیقاتی، دانشگاهی، شرکت‌های دانش‌بنیان و ایده‌پردازان فراهم شود که از این داده‌های خام ارزش افزوده ایجاد کنند. 

* نهادهای متولی حوزه حمل‌ونقل در کشور از پرمشغله‌ترین نهادهای فعال در کشور هستند

فارس: آیا بودجه لازم برای توسعه این صنعت در کشور تخصیص یافته است؟ چالش‌های پیش‌روی سازمان‌ها در زمینه حمل‌ونقل هوشمند چیست؟ 

موسوی: نهادهای متولی حوزه حمل‌ونقل در کشور از پرمشغله‌ترین نهادهای فعال در کشور هستند که علاوه بر امور روزانه، تقریبا در تمامی حوادث، مناسبت‌ها و ایام خاص به صورت ویژه در حال خدمت‌رسانی و رفع چالش‌های مرتبط هستند؛ بنابراین اولویت اصلی آنها انجام بهینه امور جاری است و مباحث راهبردی چون هوشمندسازی در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد، مباحث بودجه‌ای نیز متاثر از این قضیه است و تامین بودجه و منابع مالی مورد نیاز برای توسعه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این حوزه در اولویت‌های اول قرار ندارد که موجب می‌شود شتاب لازم را نداشته باشیم. برای حل مشکل بودجه لازم است با حذف موازی‌ کاری‌ها و هزینه‌های جزیر‌ه‌ای یک برنامه ملی و راهبردی بهینه تدوین و مصوب شود، در این صورت تصویب و تخصیص بودجه‌های ملی بسیار امکان‌پذیرتر خواهد بود. 

* مراکز تحقیقاتی و نوآوری مستقر در دانشگاه‌ها منبع خوبی برای تامین دانش و نیروی انسانی در حوزه حمل‌ونقل هوشمند هستند

فارس: نقش دانشگاه‌ها و میزان تعامل ستاد با آنها در توسعه حمل‌ونقل هوشمند به چه شکل است؟ 

موسوی: مراکز تحقیقاتی و نوآوری مستقر در دانشگاه‌ها منبع خوبی برای تامین دانش و نیروی انسانی این حوزه هستند باید از این نیرو و توان به خوبی بهره‌ بگیریم و هوشمندسازی حمل‌ونقل را در کشور با سرعت بیشتری جلو ببریم. 

انتهای پیام/