نگاهی به پیشرانهای عادیسازی روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی
روابط پر فرازونشیب یک دهه اخیر رژیم صهیونیستی و ترکیه در کمتر از یک سال با سرعتی شتابان با عادیسازی و گشایش سفارتخانهها و تبادل سفرای طرفین در مسیری جدید ریلگذاری میشود.
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه و رژیم صهیونیستی 4 سال بعد از کاهش مناسبات دیپلماتیک خود به دلیل درگیریهای اسرائیل با معترضین فلسطینی در نوار غزه در می 2018، از آغاز به کار مجدد سفارتخانهها و اعزام سفرای خود به آنکارا و تل آویو خبر میدهند.
ساعاتی پس از انتشار این خبر در روز چهارشنبه 17 آگوست منابع خبری از گفتگوی تلفنی یائیر لاپید نخستوزیر موقت رژیم صهیونیستی و رجب طیب اردوغان رئیسجمهور ترکیه و توافق طرفین بر سر اعزام سفرای خود به آنکارا و تلآویو خبر دادند.
روابط ترکیه و آنکارا از زمان یورش نظامیان صهیونیستی به کشتی ماوی مرمره و کشته شدن 9 شهروند ترکیه در سال 2010 رو به وخامت نهاد. با این حال سلسله دیدارهای دیپلماتیک مقامات ارشد ترکیه و رژیم صهیونیستی از جمله سفر ماه مارس اسحاق هرتزوگ رئیس اسرائیل به آنکارا، سفر ماه می مولود چاووشاوغلو وزیرخارجه ترکیه به بیتالمقدس -که نخستین سفر یک وزیرخارجه ترکیه به سرزمینهای اشغالی در 15 سال اخیر محسوب میشد- و دیدار با همتای اسرائیلی خود و در مقابل سفر یائیر لاپید وزیرخارجه وقت رژیم به ترکیه در ژوئن امسال گواه آن است که آنکارا و تلآویو با شتابی فراوان در مسیر عادیسازی روابط خود گام بر میدارند.
در این بین گمانهزنیها حاکی از آن است که ترکیه قصد دارد افق اولوتاش(UFUK ULUTAŞ) را به عنوان سفیر جدید خود در سرزمینهای اشغالی برگزیند. اولوتاش 42 ساله که تحصیلات خود را در دانشگاه عبری بیتالمقدس سپری کرده است، پیش از این مسئولیت مدیریت مرکز مطالعات راهبردی وزارت امورخارجه ترکیه را عهدهدار بوده است.
اسرائیل قبل از این به دلیل برخی مواضع ضدصهیونیستی وی، مخالفت خود را با تعیین اولوتاش به عنوان سفیر جدید آنکارا در تلآویو ابراز داشته بود و حتی برخی رسانههای عبریزبان ادعا کردند یائیر لاپید نخستوزیر موقت کنونی رژیمصهیونیستی در زمان حضورش در منصب وزیر خارجه این رژیم به صراحت با تعیین اولوتاش به عنوان سفیر ترکیه در سرزمینهای اشغالی مخالفت کرده بود.
با این حال به نظر میرسد پس از دیدار یائیر لاپید و مولود چاووشاوغلو در ماه می در آنتالیا از میزان مخالفتهای لاپید کاسته شده است. در سمت مقابل بازار شایعات اسامی درباره سفیر جدید اسرائیل در ترکیه همچنان ادامه دارد.
پیشرانهای عادیسازی روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی، چرا و چگونه؟
در هفتههای اخیر همکاری قوی دستگاههای اطلاعاتی ترکیه و اسرائیل در قالب موجسازی رسانهای بر ضد کشورمان با ادعای تلاش ایران برای ترور برخی صهیونیستها در خاک ترکیه در کنار تحولات سالهای اخیر همچون همسویی مواضع آنکارا و تل آویو در موضوع بحران قرهباغ به صورت حمایت علنی از آذربایجان در جریان نبرد با ارمنستان در اواخر سال 2020 و در نهایت اشتراک نظر ترکیه و رژیم صهیونیستی در حمایت از دولت زلینسکی در جریان بحران اوکراین و در مقابل روسیه سبب شده تا برخی مدعی شوند نخستوزیر موقت رژیم صهیونیستی با تجدید نظر احتمالی در مواضع پیشین خود آماده استقبال از سفیر جدید ترکیه در سرزمینهای اشغالی است.
علاوه بر این، برخی منابع رسانهای از تحرکات دستگاه دیپلماسی رژیمصهیونیستی به منظور تسهیل در روند عادیسازی قاهره و آنکارا خبر میدهند. گفتنی است در ماههای گذشته ترکیه به بزرگترین واردکننده گاز از مصر تبدیل شده که از نگاه بسیاری، این امر نشانگر تنشزدایی از روابط مصر و ترکیه با وساطت اسرائیل و همچنین تمایل اردوغان برای تبدیل ترکیه به مرکز بازار بینالمللی گاز از خاورمیانه تا اروپا است.
تحولاتی همچون عدم حمایت دولت بایدن از خط لوله گاز اسرائیل-قبرس- یونان-اروپا سبب شده تا برخی امکان احداث خط لوله گاز میان اسرائیل و ترکیه و اتصال آن به خط لوله گاز مصر با هدف کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه را مد نظر خویش قرار دهند. اسرائیل به طور طبیعی دارای 2 تا 3 تریلیون متر مکعب گاز است که با فروش سالانه 10 میلیارد متر مکعب آن قادر خواهد تا سالانه درآمدی 8 میلیارد دلاری را از آن خود سازد. بدیهی است در صورت اجراییشدن طرح حاضر ترکیه نیز بدون شک از منافع اقتصادی اجراییشدن این خط لوله منتفع خواهد شد.
در سمت دیگر خروج مسئولین ارشد حماس از خاک ترکیه از نگاه برخی از صاحبنظران به مثابه چراغ سبز دیگری از سوی آنکارا به منظور تجدید مناسبات با رژیم صهیونیستی قلمداد میشود.
پیش از این گفته میشد که اسرائیل با تشریح حساسیتهای خود نسبت به همکاریهای موجود میان ترکیه و حماس از اردوغان خواسته است تا در مورد میزان همکاریهای خود با این جنبش مقاومت فلسطین تجدیدنظر کند. برخی منابع رسانه ای رژیم صهیونیستی حتی مدعی شدهاند که آنکارا به مقامات حماس هشدار داده که از هرگونه اقدام نظامی علیه منافع رژیم صهیونیستی از خاک ترکیه اجتناب کنند.
تحولات فوق در شرایطی است که برخی از منابع رسانهای در سرزمینهای اشغالی از پیشنهاد ترکیه به منظور بازسازی فرودگاه غزه خبر دادهاند. براساس طرح پیشنهادی ترکیه علاوه بر آنکارا برخی کشورهای دیگر نیز اعلام آمادگی کردهاند تا با اهدای کمکهای مالی خود فرایند بازسازی زیرساختهای حیاتی در نوار غزه را تسریع کنند.
شایعات فوق در کنار ابراز تمایل ترکیه به منظور تسهیل سفر فلسطینیان ساکن در کرانه باختری به این کشور از طریق فرودگاه رامون یکی دیگر از ابعاد همکاریهای نوین ترکیه و رژیم صهیونیستی قلمداد میشود. اسرائیل پیشتر اعلان کرده بود که مقدمات لازم برای پرواز نخستین سفر شرکت هواپیمایی پگاسوس ترکیه از فرودگاه رامون در ماه آگوست سال جاری میلادی را فراهم خواهد کرد.
ترکیه همچنین با پذیرش ملاحظات امنیتی مدنظر رژیم صهیونیستی پذیرفته است تا با حضور نیروهای امنیتی اسرائیلی در فرودگاههای ترکیه روند پرواز شرکتهای هواپیمایی اسرائیلی به خاک ترکیه را پس از 15 سال احیا کند.
اشتیاق مقامات ترکیه برای تحکیم روابط با رژیم صهیونیستی تا بدان حد است که یکی از منابع عالیرتبه وزارت خارجه رژیم صهیونیستی از رایزنیهای رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه با شیخ تمیم، امیر قطر با هدف تشویق دوحه به آغاز روند عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی خبر داده است.
این منبع افزود: اردوغان در خلال دیدارهای اخیر خود با امیر قطر مدعی شده است که تسریع فرایند عادیسازی روابط سیاسی دوحه –تلآویو روند کمک به فلسطینیان و بازسازی غزه را بهبود خواهد بخشید.
ترکیه در عین حال امیدوار است تا در سایه همکاریهای امنیتی و اطلاعاتی خود با رژیم صهیونیستی بتواند با قدرت بیشتری در پرونده سوریه مداخله کرده و روند تحولات را به سود خویش تغییر دهد.
در صحنه تحولات داخلی اردوغان امیدوار است تا در سایه بهبود روابط با رژیم صهیونیستی پذیرای تعداد بیشتری از جهانگردان صهیونیست در خاک کشور خود باشد تا شاید بدین شکل ضمن مهار تورم 70 درصدی ماههای اخیر، از میزان فشارهای اقتصادی موجود بر مردم ترکیه به ویژه در ماههای منتهی به برگزاری انتخابات در این کشور بکاهد. ترکیه هر ساله میزبان حداقل 5 میلیون توریست یهودی است.
در سال 2021 حجم مبادلات تجاری ترکیه و رژیم صهیونیستی از 8 میلیارد دلار فراتر رفته است. این در حالی است که آنکارا و تلآویو پس از امضای توافق تجارت آزاد در سال 1997 بر گسترش همکاریهای اقتصادی تاکید داشته اند که نمود آن تداوم همکاریهای اقتصادی حتی در سالهایی بوده که روابط سیاسی دو طرف قطع بوده است.
این مسئله که انتخابات سال آینده ترکیه همزمان با یکصدمین سالگرد برپایی ترکیه نوین برگزار خواهد شد سبب شده تا دستگاه دیپلماسی ترکیه با تحرک بیشتری در مسیر تنشزدایی از روابط خود با همسایگان و بازیگران مهم منطقهای گام بردارد.
در سمت مقابل اما کابینه لاپید نیز بر این باور است که عادیسازی روابط با یک کشور اسلامی میتواند دستاوردی شگرف برای این رژیم در هفتههای پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی اسرائیل باشد. علاوه براین، لاپید و جناح مخالف نتانیاهو بر این نکته اذعان دارند که موفقیت کابینه حاضر در گسترش روابط با کشورهای اسلامی و عربی میتواند شانس موفقیت نتانیاهو را در انتخابات آتی کنست اسرائیل کاهش دهد.
با این حال نکته کلیدی که توجه همگان را به خود جلب کرده این است دولت ترکیه چرا در فاصله اندکی پس از تهاجم ارتش رژیم صهیونیستی به نوار غزه و کشتار زنان و کودکان فلسطینی اقدام به عادیسازی روابط خود با اسرائیل کرده است؟ ابهامات بر سر پاسخ به این سوال در حالی است که مولود چاووشاوغلو وزیرخارجه ترکیه در پاسخ به منتقدین این تصمیم اظهار داشت ترکیه همواره در جهت حمایت از حقوق مردم فلسطین گام برمیدارد.
در مجموع با مروری بر روند تحولات اخیر در روابط سیاسی ترکیه و رژیم صهیونیستی میتوان دریافت که آنکارا و تلآویو با اشتیاقی فراوان در مسیر تقویت همکاریهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی-نظامی گام برمیدارند. در این بین به نظر میرسد مجموعه از مولفههای تاثیرگذار در عرصه سیاست داخلی، منطقهای و بینالمللی ترکیه و اسرائیل، محرک اردوغان و لاپید به منظور پیریزی همکاریهای همهجانبه میان ترکیه و اسرائیل بوده است.
انتهای پیام/