رشت- روند مناسب سازی در گیلان در پیچ وخم راهروهای بروکراسی ادارات و نهادها درگیر است، در حالی که بر کسی پوشیده نیست بهبود این روند کُند در گرو عزم جدی متولیان برای حمایت از حقوق معلولان است.
خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: مرد جوان روی صندلی چرخدارش مقابل رمپ ورودی یک اداره متوقف شده و دست‌هایش پنهان در دستکشی ضخیم تلاش می‌کند تا چرخ‌های ویلچر را به حرکت درآورد اما شیب نامناسب رمپ سبب می‌شود که راه به جایی نبرد. آن سوتر زنی که با عصای سفیدش در پیاده رو قدم می‌زند به موزاییک‌های ویژه مسیر نابینایان در پیاده‌روها فکر می‌کند و نوجوانی ناشنوا به چگونگی مواجهه مردم با کم‌توانی‌اش در ارتباطات روزمره می‌اندیشد.
واقعیت این است که معلولان بخشی از اهالی جامعه را تشکیل می‌دهند و شهرها باید برای زندگی ایشان مهیا باشند. و این مهیا بودن دربرگیرنده موارد مختلفی است که فراهم آوردن شرایط مناسب برای تردد معلولان قسمتی از آن است.
نگاهی کوتاه به آمارها حاکی از این است که حدود ۷۰ هزار نفر از جمعیت معلول گیلان در سامانه مددجویی بهزیستی دارای پرونده هستند و از این تعداد ۵۴ هزار نفر در شمار توانخواهان جسمی-حرکتی، ذهنی، شنوایی و بینایی قرار دارند. گذشته از این موضوع نباید از یاد برد که گیلان استانی گردشگرپذیر است و بی تردید بخشی از مسافران هر ساله این استان را افرادی با محدودیت‌های جسمی و حرکتی تشکیل می‌دهند.
روایت دردها
وقتی سخن از حمایت از حقوق معلولان به میان می‌آید، مناسب‌سازی واژه‌ای است که بسیار از آن شنیده‌ایم اما متأسفانه اقدامات لازم در این راستا به هیچ وجه کافی نبوده است. بانویی که سالهاست در اثر ضایعه نخاعی از راه رفتن محروم شده است در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: وقتی شما تصمیم می‌گیرید در یک کلاس هنری ثبت نام کنید به موارد مورد علاقه، انتخاب استاد و هزینه کلاس فکر می‌کنید اما یکی مثل من ابتدا باید به چگونگی حضورم در کلاس فکر کنم.
وی ادامه داد: یک وقت‌هایی فکر می‌کنم خوب است در یک آموزشگاه زبان، نقاشی یا مجسمه سازی ثبت نام کنم اما وقتی به مسیرهای رفت و آمد و پله‌ها فکر می‌کنم، منصرف می‌شوم. شاید بگویید این روزها برگزاری کلاس‌های آنلاین رواج دارد و می‌توانم به راحتی از آنها بهره مند شوم اما باید بگویم ما نیز چون دیگران نیاز داریم از خانه خارج شویم، با آدم‌ها در ارتباط باشیم. این موضوعی دور از ذهن نیست که ما نیز از تنهایی خسته می‌شویم و نیاز داریم با آدم‌های مختلف در سطح جامعه مواجه شویم، حرف بزنیم و از کنج انزوا رها شویم.
پدر یک مرد معلول نیز به خبرنگار مهر گفت: فرزندم به میانسالی نزدیک شده است و در همه این سال‌ها من برای انجام کارهای اداری و بانکی، حتی گذران اوقات فراغت در پارک همواره همراهش بوده‌ام؛ ولی دل نگران روزی هستم که دیگر زنده نباشم.
وی افزود: یکی از بزرگ‌ترین دلواپسی‌های والدین معلول‌ها، زندگی فرزندان پس از مرگشان است. من هم مدام به این موضوع فکر می‌کنم، سرنوشت فرزندم که حتی نمی‌تواند برای انجام یک کار اداری به تنهایی اقدام کند، پس از من چه می‌شود.
اینها تنها بخشی کوچک از مشکلات بزرگ معلولان و خانواده‌های آنها در جامعه است. و در این میان نباید از یاد برد که مناسب سازی جامعه برای حضور معلولان فقط قسمتی از مشکلات آنها را حل می‌کند اما این قدم نیز متأسفانه تا کنون به نحوه شایسته برای ایشان برداشته نشده است.
ستادی برای مناسب سازی
سی ام خرداد ماه امسال، نخستین جلسه ستاد مناسب سازی استان گیلان به ریاست معاون هماهنگی عمرانی استاندار گیلان و با دبیری سرپرست بهزیستی استان برگزار شد. بیست و دوم مرداد ماه نیز، بازدید میدانی تیم کمیته تخصصی هماهنگی و پیگیری مناسب سازی استان به انجام رسید. در این بازدید تیم تخصصی ارزیابی مناسب سازی معابر و اماکن عمومی شهر رشت در مسیر پیاده راه خیابان توتونکاران تا فرهنگ و از فرهنگ تا چهارراه میکائیل را به صورت میدانی مورد ارزیابی قرار داده و تدابیر لازم برای تسریع مناسب سازی این مسیر را در اولویت برنامه‌های کمیته تخصصی قراردادند.
در این بازدید مقرر شد تا در هر شهرستان یک خیابان به عنوان پایلوت، جهت الگو برداری مناسب سازی و دسترس پذیری جهت استفاده در اختیار دستگاه‌ها و عموم قرار گیرد.
اکنون پس از گذشت ۵ ماه از برگزاری نخستین جلسه این ستاد، «سید مهدی خدمت‌بین دانا» سرپرست اداره کل بهزیستی استان گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه متعاقب فعالیت‌های آگاه سازی و فرهنگ سازی در سطح کشور و به تبع آن در گیلان، وضعیت مناسب سازی رو به بهبود است، گفت: با توجه به مکاتبات متعدد انجام گرفته از سوی دبیرخانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی استان با تمامی ادارات، نهادها و دستگاه‌های دولتی و بخشهای خصوصی وابسته به دولت نظیر شرکت گاز، برق، آب و … خوشبختانه حساسیت زیادی در دستگاه‌ها ایجاد شده و همگی در تکاپوی بهبود وضعیت مناسب سازی نهاد مربوطه خود هستند.
این مقام مسئول در پاسخ به این پرسش که بهترین و محروم‌ترین شهرها از نظر مناسب‌سازی کدام‌ها هستند، اظهار کرد: بهترین و بدترین قابل بیان نیست اما در کل شهرهایی مانند رشت که مرکز استان است، به دلیل تمرکز نیرو و وضعیت بودجه دارای وضعیت بهتری هستند و شهرهایی که دارای مناطق صعب العبور و روستاهای بسیار دورافتاده هستند مانند تالش و رودبار نیازمند توجه و تأمین بودجه بیشتری هستند.
خدمت بین دانا درباره نتیجه فعالیت ستاد مناسب‌سازی در گیلان یادآور شد: در حال حاضر با وجود طرح ارزیابی شهید رجایی که از وضعیت مناسب سازی ادارات توسط دبیرخانه مناسب سازی در مرکز استان و تمام شهرستانها به عمل می‌آید، همگی نسبت به اجرای شاخص‌های مناسب سازی حساس شده و پیگیر هستند. ایجاد حساسیت در دستگاه‌ها و نشان دادن اهمیت مقوله مناسب سازی بخصوص در ادارات دولتی از نظر ما گام بسیار مهمی برای پیشبرد این مهم محسوب می‌شود. متأسفانه در گذشته این امر مغفول مانده و حضور معلولان و جانبازان در اجتماع بسیار کمرنگ بوده و توانمندی‌های این بزرگواران در داخل منازل محصور می‌شد.
سرنوشت مناسب‌سازی در یک شهر پایلوت
سال ۹۲ شهرستان صومعه سرا در استان گیلان به همراه شش شهر دیگر کشور به عنوان پایلوت اجرای طرح «شهر بدون مانع» انتخاب شدند. اما پس از گذشت ۹ سال، همچنان نتیجه اجرای این طرح در صومعه‌سرا معلوم نیست.
خدمت‌بین دانا اظهار کرد: هم اکنون ۳ شهر انزلی، آستارا، لاهیجان در لیست هستند. بررسی پایلوت از اماکن مناسب سازی در این شهرها به عمل آمده که با نظارت میدانی تیم تخصصی کمیته مناسب سازی و همکاری دستگاه‌های اجرایی مربوط نظیر شهرداری، نظام مهندسی، برق، مخابرات و گاز روند اجرایی در حال پیگیری است.
وی ادامه داد: متأسفانه برای ایجاد بستر درست مناسب‌سازی، بحث مالی از سوی همه دستگاه‌ها مطرح می‌شود که امید داریم در جلسه ستاد مناسب سازی در استانداری با راهکارهایی که معاونت عمرانی استانداری ارائه خواهند داد این مشکل مرتفع و منبع مادی آن به دستگاه‌ها تکلیف شود.
عوامل مؤثر در پیشرفت مناسب‌سازی
بی تردید پیشرفت مناسب سازی در شهرها نیازمند عزم جدی و مشارکت متولیان ذی‌ربط، تأمین بودجه لازم و همچنین نهادینه ساختن فرهنگ در نظر گرفتن حقوق معلولان در بخشهای مختلف جامعه است.
سرپرست اداره کل بهزیستی گیلان در بخشی از اظهاراتش با اشاره به اینکه پیشرفت مناسب سازی در گام اول به فرهنگ سازی عمومی بستگی دارد، گفت: زمانی که تابلوی پارک برای معلولین در خیابان وجود دارد و عملاً نقشه جایگاه تابلو، هزینه ساخت و نصب و نقشه کشی خطوط زیر تابلو انجام شده اما فرد عادی در آن مکان پارک می‌کند، بیانگر این امر است که هنوز فرهنگ آن نیاز به اهتمام جدی تری دارد.
وی در پایان اظهار کرد: تلاش ما بر این است تا علاوه بر فرهنگ سازی با جدیت بیشتر و همکاری استانداری در جایگاه مطالبه گری برای احقاق حقوق مسلم معلولان از این پس برابر قانون با متخلفان برخورد کنیم.
معلولان مانند سایر افراد حق دارند که به راحتی در فضاهای شهری به ویژه معابر و پیاده روها تردد کنند و در این رابطه با مشکل و مانعی مواجه نباشند. رعایت نکردن قوانین مناسب‌سازی و رفع موانع معماری در سطح شهر مشکلات عدیده‌ای برای افراد معلول، جانباز، افراد کم توان، سالمندان و … ایجادکرده که نیازمند توجه جدی مسئولان و متولیان امر برای رفع این موانع است.
