در آستانه برگزاری اولین مناظره؛
رضا پورحسین، مرتضی حیدری و حالا مهدی خسروی سه مجری هستند که اجرای مناظره‌های تلویزیونی به آنها سپرده شده است.
خبرگزاری مهر-گروه هنر-عطیه موذن؛ مناظره های تلویزیونی در اولین دوره برگزاری باعث شد هیجان شدت یافته ای برای مخاطبان ایجاد شود و با هر بار نشستن پای این مناظره ها احساس کنند حساس ترین و ملتهب ترین سکانس از یک اتفاق تلویزیونی را به نظاره نشسته اند. برنامه ای که گاه از مسابقه های ملی و جهانی فوتبال هم نفس‌گیرتر است و البته در برخی مواقع شدت حرف های مطرح شده یک نامزد برای از دور خارج کردن رقیب (شما بخوانید ناک اوت کردن حریف)، گویی از خشن ترین مسابقه های بوکس هم خشن‌تر است و می تواند به راحتی از مرزهای اخلاق هم فراتر برود.
۲ روز قبل بالاخره مجری این دوره از مناظره های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری مشخص شد که حالا با تعیین مهدی خسروی به عنوان مجری مروری داریم بر فعالیت مجریان مناظره های انتخاباتی که در دوره های قبل برنامه ها را اجرا کرده اند که اولین آنها با رضا پورحسین بوده است و در سال های بعد مرتضی حیدری اجرای مناظره ها را برعهده داشته است.
پیش از مهدی خسروی نام مهدی مهدی قلی به عنوان یکی از جدی ترین گزینه‌ها برای اجرای مناظره ها مطرح بود که در سه دوره اخیر انتخابات ریاست جمهوری یعنی سال ۹۲، سال ۹۶ و سال ۱۴۰۰ به عنوان مجری ذخیره در استودیوی برگزاری مناظره ها حضور داشته است. با این حال بعد از طرح جدی نام او توسط برخی رسانه ها و همچنین حضور او در برخی برنامه های انتخاباتی، شنیده شد که او شانس کمی برای اجرای مناظره ها دارد و مهدی خسروی به عنوان مجری مناظره ها تعیین شد.
مهدی خسروی سال ها گویندگی بخش خبر و اجرای گفت‌وگو های خبری و سیاسی تلویزیون را بر عهده داشته است و حالا باید دید او در چهاردهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری چگونه ظاهر خواهد شد.
علاوه بر انتخاب مجری نحوه برگزاری مناظره ها نیز امسال از اهمیت بالاتری برخوردار است و سخنان رهبر معظم انقلاب نیز باعث شد امسال تلاش بیشتری نسبت به کیفیت این مناظره ها و پرهیز از تخریب و توهین صورت بگیرد.
«در این حرکت عظیمی که انجام می‌گیرد، در رقابت‌های پیش روی انتخاباتی بین نامزدها، اخلاق حاکم باشد؛ بدگویی کردن، تهمت زدن، لجن‌پراکنی کردن، کمکی به پیشرفت کارها نمی‌کند، به آبروی ملی هم لطمه میزند.» این بخشی از سخنان رهبر معظم انقلاب بود که به شکلی مستقیم نامزدها را از هر گونه تهمت و تخریب و بدگویی منع کرده است و حالا باید دید صداوسیما چه راهبردی را برای جلوگیری از بی اخلاقی های احتمالی در پیش گرفته است.
رضا پورحسین؛ مجری مناظره های ۸۸
رضا پورحسین اولین مجری مناظره های انتخاباتی تلویزیون بود. برگزاری این مناظره ها آن قدر مهم بود که عزت الله ضرغامی رییس وقت صداوسیما برای این منظور حکم زد و در بخشی از آن خطاب به پورحسین نوشت: «مناظره های انتخاباتی نامزدهای محترم ریاست جمهوری که برای اولین بار توسط رسانه ملی برگزار می شود؛ زمینه مساعدی برای انتخاب اصلح و فرصت مغتنمی برای گسترش نهضت آزاداندیشی است. رسانه ملی از این فرصت به دنبال ایجاد فضایی سالم و پر نشاط برای گفت‌وگویی دانش افزا و خردپذیر با اجرایی متین و مودبانه و برگرفته از اخلاق کریمانه و مومنانه در موقعیتی حساس و دوران ساز است. مردم فهیم ایران اسلامی به‌ویژه نسل نوی برآمده از انقلاب، در این گفت‌وگوها آیین آزاداندیشی و روش مندی در مناظره را فرا گرفته و از این رهگذر درس های فراوانی خواهند آموخت.»
مخاطبان رضا پورحسین را قبل از اجرای مناظره‌ها در حوزه های مختلفی شناخته بودند؛ از روانشناس و مشاور برنامه های عصر خانوادگی گرفته تا مدیریت شبکه چهار و تدریس در دانشگاه، با این حال حضورش به عنوان مجری مناظره ها تا سال ها باعث بروز انتقاداتی نسبت به انتخاب وی و حدود اختیاراتش شد؛ نمونه ای که البته بیشتر در طنازی ها و شوخی ها از او یاد می‌شد.
اولین مناظره های دو نفره
سال ۸۸ البته مناظره ها به صورت ساختاری شکل مناظره را داشت. هم نامزدها تعدادشان کمتر بود و هم دو به دو در مقابل هم قرار می گرفتند و به نقد و پاسخگویی آرا و نظرات یکدیگر می پرداختند. نقدهایی که برخی به سمت تخریب و توهین و بی اخلاقی پیش رفت و برخی از آنها تا سال ها بعد به مثال ها و تکیه کلام هایی در بین مردم تبدیل شد و همین مساله سبب شد صداوسیما تلاش کند دیگر ساختار مناظره به چنین سمت و سویی نرود.
نقش پورحسین به عنوان مجری این مناظره ها و انتقادها به او به واسطه همین بود که جلوی این تخریب ها را نگرفت. هر چند بخشی از این اتفاقات فراتر از مجری پروتکل و سیاستگذاری های اجرایی یک مناظره را می طلبد که نه به صورت کتبی و نه حتی شفاهی برای مجریان مناظره ها ارایه نشده است و مجری نمی داند چه اختیاراتی دارد و چقدر می تواند در این میدان بازی کند.
پورحسین بعدها در مصاحبه هایی درباره مناظره های ۸۸ گفته بود: «من اگر به مباحث ورود پیدا می کردم، جنجال بیشتر می شد؛ شما باید در آن فضا می بودید تا می دیدید که کار من بهترین کار ممکن بود. من در متن مناظره صحبتی نکردم اما در مجموع من به عنوان ناظری که می تواند فضا را آرام کند، حضور داشتم و قرار نبود وارد بحث شوم. اگر من وارد بحث می شدم، این مناظره به یک مناظره سه نفره تبدیل می شد و به همین دلیل است که نفر سوم نباید وارد بحث می شد.»
این استاد دانشگاه و پژوهشگر و نویسنده درباره اینکه برخی گفته اند زبانش بند آمده است هم در این مصاحبه گفته بود: «سکوت من در مناظره های تلویزیونی انتخابات سال ۸۸ کاملا آگاهانه بود و با وجود اینکه برخی می گفتند زبان پورحسین در مناظره ها بند آمده بود، زبانم کاملا باز بود و فکرم به خوبی کار می کرد. شاید برخی نمی دانند که قرار بود من فقط یک ناظر باشم!»
مرتضی حیدری؛ مجری مناظره های ۳ دوره انتخابات
در دور بعد و در سال ۹۲ سکان اجرای مناظره های انتخاباتی به مرتضی حیدری سپرده شد. مدل برگزاری مناظره هم به دلیل سخنان جنجالی و افشاگری هایی که در سال ۸۸ رخ داد، تغییر کرد و به شکل دیگری برگزار شد که این بار همه نامزدها در دکوری بزرگ در استودیو شماره ۱۱ در کنار هم قرار گرفتند.
نقش مرتضی حیدری هم چندان تفاوتی با پورحسین نداشت و اتفاقا اختیارات او در عمل کمتر هم شده بود. او می توانست سوال بپرسد و زمانی را به پاسخگویی سوالات برای نامزدها اختصاص دهد که همه اینها از بیرون استودیو قابل نظارت و مدیریت بود.
مناظره چند نفره با قرعه کشی سال ۹۲
اگر به فیلم اولین مناظره اقتصادی سال ۹۲ مراجعه کنید همان ابتدا حیدری مجری مناظره ها درباره چرایی نبود مناظره های دو نفره توضیح میدهد که به دلیل تعدد نامزدها طبیعی است که مناظره ها به صورت دو نفره امکانپذیر نباشد و از تمهید رسانه ملی برای یک مناظره جمعی سخن می گوید. این یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بود که در آن هشت نامزد در استودیو حاضر بودند. مرتضی حیدری مجری برنامه در ابتدا به سه مناظره ای که قرار بود در حوزه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و سیاست داخلی و خارجی برگزار شود، اشاره کرد و در ادامه کم و کیف مناظره را که براساس قرعه کشی انجام می‌شد، شرح داد.
در استودیو همراه با مرتضی حیدری، علی طلوعی هم به عنوان نماینده ناظر ستاد انتخابات صداوسیما حضور داشت.
سوال ها و حتی انتخاب افراد برای پاسخگویی در این دوره از انتخابات به شیوه قرعه کشی انجام شد تا شائبه هر گونه جانبداری را از بین ببرد. ابتدا نام فرد قرعه کشی می‌شد و بعد از بین سوال هایی که در گوی های شیشه ای بود سوالی هم به صورت قرعه درآمد و مطرح می شد. در ادامه نامزد مورد نظر طبق زمان بندی که برای او مشخص شده بود باید به سوال پاسخ می داد. مخاطب هم می توانست زمان اختصاصی داده شده را ببیند. در عین حال به دیگر نامزدها هم زمانی اختصاص داده می شد تا نظر خود را نسبت به سوال مطرح شده و یا جواب نامزد دیگر مطرح کنند و به این ترتیب پاسخگویی به صورت مناظره شکل بگیرد.
اجرای مناظره‌های سال ۹۶ و ۱۴۰۰
مرتضی حیدری اجرای دوازدهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری را هم بر عهده داشت. روال این دوره از برگزاری مناظره ها هم به شیوه قرعه کشی پیش رفت.
حیدری در این مناظره‌ها به دلیل ساختار و نحوه برگزاری مناظره نمی توانست نقش تعیین کننده ای داشته باشد و فقط هنگام پایان وقت نامزدها با تشکرهای موکد از نامزدها خواستار پایان دادن به صحبت هایشان می شد.
امروز اولین روز برگزاری مناظره هاست و باید دید اجرای مهدی خسروی چه تفاوت هایی با مجریان قبلی دارد. همچنین چگونه قرار است تمهیداتی برای جلوگیری از تهمت ها و توهین های پیشین اندیشیده شود. به ویژه که پیمان جبلی رئیس صداوسیما در نشست خبری خود بارها بر این نکته تاکید کرد که در این دوره از مناظره های انتخاباتی از هرگونه لجن پراکنی توسط نامزدها جلوگیری می شود.
