نشست نقد و بررسی فیلم؛
کارگردان فیلم «همسایه شما، زهره» با اشاره به دلائل تغییر نام فیلم عنوان کرد نام جدید، برای مخاطب ملموس‌تر است.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی گروه سینمایی «هنروتجربه»، نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی «همسایه شما، زهره» شامگاه شنبه ۲۶ خرداد توسط گروه سینمایی «هنروتجربه» و با حضور علی درخشنده کارگردان، رویا افشار بازیگر، رضا صائمی منتقد سینما و با اجرای علی زادمهر در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.
علی درخشنده با اشاره به تغییر اسم این فیلم از «دشمنان» به «همسایه شما، زهره» گفت: اولین بار این فیلم با نام «دشمنان» در جشنواره فجر شرکت کرد و بعد قرار بود در چند جشنواره خارجی شرکت کند به دلیل همه گیری بیماری کرونا بسیاری از جشنواره‌های که فیلم در آنها شرکت کرد اساساً برگزار نشدند این اتفاق و همچنین تعداد زیاد فیلم‌های که منتظر اکران بودند، باعث شد که به پیشنهاد یکی از دوستانم نام فیلم را تغییر دهم تا فیلم بتواند دوباره در جشنواره‌های بین‌المللی فرصت حضور پیدا کند. از سوی دیگر اسم فیلم یعنی «همسایه شما، زهره» بار معنایی دو لبه‌ای دارد و من فکر می‌کنم که در همسایگی ما زهره‌های زیادی وجود دارند و این نام به نظرم برای این فیلم نام ملموس‌تری بود.
درخشنده در توضیح دلایل انتخاب شهرک اکباتان به عنوان لوکیشن فیلم گفت: کمتر شهرکی وجود دارد که مانند شهرک اکباتان مردمانی از هر قشر در آن زندگی کنند و علت دیگر این انتخاب به نمادی از شهر بودن این شهرک برمی‌گشت. اینکه در این مکان یک کلونی شکل گرفته که برای خودش یک هیات مدیره و حتی چند نماینده نیز دارد و انتخاب فضای شهرک اکباتان از این باب بود. خود این فشردگی واحدهای مسکونی و سقف‌های کوتاه و این ساختماهای مقاوم در برابر زلزله و حتی پنجره‌های این شهرک برای من بسیار جذاب بود به خصوص به این علت که تنهایی انسان‌ها در پشت این پنجره‌ها خیلی بیشتر دیده می‌شود.
رویا افشار بازیگر اصلی فیلم «همسایه شما زهره» نیز در توضیح دلایل اهمیت فیلم و کاراکتر برای خود گفت: حرف اول و آخرم را زمانی که فیلمنامه را می‌خوانم می‌زنم. برایم بسیار مهم است که شخصیت های که کار می‌کنیم و به نمایش در می‌آوریم، بخشی از جامعه باشند به این علت که در موقعیت خاصی زندگی می‌کنیم و نمی‌توانیم با انتخاب‌هایمان بی‌هوا از واقعیت‌های جامعه گریز کنیم.
وی ادامه داد: ممکن است که من هیچ ربطی به این کاراکتر نداشته باشم اما این برای من یک شانس بود که در «همسایه شما، زهره» حضور داشته باشم. آقای درخشنده و نویسنده کار که به اتفاق هم کار می‌کردند بسیار خوب شخصیت را می‌شناختند و این برای من بسیار تعجب آور بود که این مردان جوان چگونه به چنین موقعیتی رسیده‌اند.
افشار گفت: زهره یک شخصیت حقیقی است که ما تلاش کردیم بخشی از آن حقیقت را به شما نشان دهیم. تمام حقیقت را نمی‌توان نشان داد و در واقع ما تلاش کردیم بخش بیرونی آن حقیقت را به شما نشان دهیم و مخاطب نیز باید بخش داخلی این حقیقت را درون خود جستجو و پیدا کند. این اثر از آن جهت برای من ارزشمند است که پیوندی از جامعه است. این شخصیت و موقعیتش آسیب دیده از وضعیت جامعه پیرامون خودش است.
این بازیگر قدیمی با اشاره به قدرت هنر در ایجاد تاثیر بر جامعه و حل مشکلاتش بیان کرد: هیچ اتفاقی جدا از آنچه در جامعه جاری است رخ نمی‌دهد. هیچ موردی، حالتی روانی و اتفاقی خاص جدا از آنچه در جامعه در جریان است نمی‌تواند شکل بگیرد. هنر می‌تواند قدم اول را در حل مشکلات بردارد و هنرمندان ما با جسارت این قدم‌ها را برمی‌دارند. فکر می‌کنم اگر فیلم‌هایی مثل «همسایه شما، زهره» نمایش داده و بیشتر دیده شوند بسیاری از مسایل شاید ساده‌تر می‌شد چرا که قرار نیست مردم عادی علم روانشناسی و جامعه‌شناسی را مطالعه کنند ولی هنر می‌تواند این فاصله را بشکند.
وی توضیح داد: هنر آن‌قدر قدرت دارد که می‌تواند فاصله طبقاتی را از بین ببرد چه برسد به فواصل جنبه‌های تفکری میان جامعه، به همین علت من همواره از مخاطبان این فیلم خواهش می‌کنم که با چشم باز آن را تماشا کنند چرا که اشاراتی در آن وجود دارد و این اشارات شما را به منزل مقصودی رهنمون خواهد کرد که آن منزل مقصود در واقع ابتدای نقطه حرکت است.
رضا صائمی منتقد سینما نیز با بیان اینکه فیلم «همسایه شما زهره» از آن دست فیلم‌هایی است که باید دیده شود، گفت: در این فیلم از نظر فرم با یک سایکودرام مواجه هستیم و با توجه به اینکه از ترکیب ژانری استفاده شده می‌توانیم آن را درام روانشناختی بنامیم. در عین حال من وجوه جامعه شناسانه را نیز بسیار پررنگ می‌بینم و این ۲ از هم جدا نیستند. وقتی هسته اصلی و معنایی قصه در مورد نسبت من با دیگری است یعنی با روانشناسی اجتماعی یا همان فردیت و جمعیت سر وکار داریم.
وی با اشاره به تفاوت‌ها و شباهت‌های این فیلم و فیلم «پرویز» گفت: «پرویز» بیشتر یک خشونت بیرونی داشت یعنی یک خشمی که تبدیل به پرخاشگری شده بود برخلاف زهره که با خودش درگیر است. اگر آنجا ما با پرخاشگری، خشونت و یک واکنش بیرونی پیچیده روبه‌رو هستیم اینجا با یک نوع افسردگی و در خود فرورفتگی مواجه هستیم و جالب اینجاست که هم پرویز و هم زهره رفتارشان مصداقی از خشم است.
صائمی گفت: در روانشناسی هم ما با این مساله برخورد داریم. شاید در ابتدا تعجب کنیم که چگونه یک فرد افسرده می‌تواند خشمگین باشد اما در طبقه‌بندی هیجانات در دسته‌بندی روانشناسی، افسردگی نوعی خشونت است اما خشونت علیه خود، نه علیه دیگری و ما علیه خودمان طغیان می‌کنیم. اینجا ما با زهره‌ای مواجه هستیم که ظاهرش ممکن است آرام باشد ولی خنجری برداشته و به خودش آسیب می‌زند. از این حیث باید پرسید که آیا تنهایی زهره یک تنهایی خودخواسته است؟
وی افزود: وقتی امکان و بستر شکوفایی فراهم نشود زمینه و بستر خود ویرانگری فراهم خواهد شد. اما میان افسردگی و وضعیت مالیخولیایی یا سوگ زدگی تفاوت‌هایی وجود دارد و من رگه‌هایی از سوگ زدگی را در کاراکتر زهره می‌بینم. ناکامی‌ها باعث می‌شوند، میلی که نسبت به چیزی درون ما وجود داشته ارضا و اغنا نشود. در افسردگی همچنان انگیزه زیستن و تلاش وجود دارد و کاملاً از بین نرفته است اما در مالیخولیا یا سوگ زدگی ما اساساً میل را از دست می‌دهیم و حتی دلمان نمی‌خواهد که دیگر هیچ تغییری اتفاق بیافتد و این به خاطر تعدد تکرار ناکامی‌هایی است.
وی در پایان با بیان اینکه فیلم «همسایه شما، زهره» کارکرد تراپی دارد، گفت: آنچه که در پایان برای کاراکتر زهره اتفاق می‌افتد حال ما را خوب می‌کند به همین علت فکر می‌کنم که این فیلم کارکرد تراپی نیز دارد. در بحث نامه نگاری و خود افشاگری که زهره در فیلم به آن دست می‌زند به نوعی تلاش او برای رهایی و خلاص شدن از آن وضعیت است. یکی از تکنیک‌های درمانی در روان‌درمانی نوشتن است و احساسی که ما در مورد خودمان داریم در متن، متین می‌شود و به نوعی ما به یک خودآگاهی نسبت به خودمان می‌رسیم و این برای ما یک امکان برای خلاص شدن، رهایی، کاتارسیس و آنچه که در مکانیزم‌های دفاعی فروید پالایش نامیده می‌شود، ایجاد می‌کند و از اصلاً یکی از خاصیت‌های سینما و هنر همین پالایش است.
