اخیرا ژیژک فیلسوف اسلوونیایی گفتگوی مفصلی انجام داده که در آن فلسفه را نوعی نسخه نجات‌بخش دانسته و آلداما کروز، پژوهشگر کوبایی هم در یک نشست از رکود فلسفه اسلامی در اسپانیا سخن گفته است.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: معمولا آخرین ماه سال یکی از شلوغترین ماه‌های سال است و بیشتر مراکز، نهادها و اندیشکده ها و پژوهشگاه سعی در جمع بندی کارهایشان دارند و تلاش می‌کنند هر آنچه در برنامه ریزی شان می بایست تا آخر سال انجام می دادند را به سرانجام برسانند. به همین دلیل معمولا ماه اسفند ماه پرخبرو پر رویدادی است.
در هفته ای که گذشت نشست های مختلفی در حوزه اندیشه برگزار شد که در ادامه به مهم ترین آنها اشاره خواهیم کرد.
نخستین همایش فرهنگ و دانشگاه در ایران برگزار شد
یکی از مهم ترین برنامه هایی که در هفته گذشته برگزار شد، نخستین همایش «فرهنگ و دانشگاه در ایران» بود که با هدف توانمندسازی دانشگاه‌های کشوردر حوزه فرهنگ دانشگاهی در موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی برگزارشد. سعیدرضا عاملی استاد دانشگاه تهران در این همایش گفت: دانشگاه از هدف اصلی که پیشرفت جامعه و تقویت فرهنگ و عمومی و حل معضلات اساسی جامعه است منحرف شده و تمام هم و غم آن افزایش رتبه دانشگاه و استاد است؛ حتی دانشگاه، آزادی خود را از دست داده و به سمتی حرکت می‌کند که اقتصادِ دانشگاه و استاد را تأمین کند نه اینکه علم و دانش را در خدمت جامعه قرار دهد در حالیکه به نظرم مهم‌ترین کارکرد فرهنگی دانشگاه، پیوند زدن علم و دین است اما متأسفانه سکولاریسم باعث شد دانشگاه در مسیر جدایی علم از دین حرکت کند اما دانشگاه در ایران نمادی از فرهنگ این کشور است و باید در راستای مسائل دینی حرکت کند و بتواند توان نقد و فهم تحلیلی جامعه را تقویت کند. وزیر علوم هم برای این همایش پیامی نوشت و ارسال کرد.
نشست «جریان‌شناسی فلسفه اسلامی در اروپا و به‌ویژه در اسپانیا» یکی از نشست های متفاوتی بود که در اواخر هفته گذشته یعنی روز چهارشنبه چهارم اسفند ماه توسط موسسه حکمت و فلسفه در قم برگزار شد. سخنران این نشست امیلکار آلداما کروز، پژوهشگر کوبایی فلسفه اسلامی بود. وی در این نشست گفت: پرفسور دینانی در سال ۲۰۰۰ در کنفرانسی در اسپانیا در مورد فارابی سخنرانی داشت و تجربه بدی در مورد دیدگاه فلاسفه علاقه‌مند به مشاء در اسپانیا داشت و از اینکه نسبت به ملاصدرا شناخت مناسبی ندارند ناراحت بود لذا ما برای تبلیغ نگاه صدرایی، مجله‌ای را به زبان اسپانیولی منتشر می‌کنیم. در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ کتب فراوانی درباره فلسفه اسلامی در اسپانیا منتشر وهمچنین دوره‌های آموزشی فراوان برگزار شد و حتی دوره‌هایی به زبان عربی، ولی امروزه در عرصه فلسفه در اسپانیا با بحران روبرو هستیم؛ تقریبا تمامی متفکران یا بازنشسته شده یا از دنیا رفته‌اند.چ
وی افزود: آقایان هرناندز و لومبا از دنیا رفتند و خلایی در این عرصه ایجاد شد به همین دلیل دانش‌پژوهان خیلی علاقه‌مند به پیگیری مباحث فلسفی نیستند. ضمن اینکه زبان عربی برای آنان بسیار دشوار است و کسانی که می‌خواهند مباحث عرفانی و فلسفی را دنبال کنند با لغات دشوار روبرو می‌شوند. البته سال قبل، ۵ تز دکتری در مورد ملاصدرا در غرب نوشته شد؛ درباره همه جریانات فلسفی اسلامی در فضای انگلیسی زبان کتاب منتشر شده است و ابن سینا محور همه این تزها است و همه کسانی که در فلسفه ذهن تحقیق می‌کنند روی برهان ابن سینا متمرکز شده‌اند ولی در فضای اسپانیایی‌زبان که پیشگام در این زمینه بود با رکود مواجهیم.
نشست «ما و فلسفه تاریخ» هم در ادامه سلسله نشست‌های وضعیت تفکر در ایران توسط خانه اندیشمندان با سخنرانی مجید کافی، دین پژوه و جامعه شناس برگزار شد. کافی در ا ین نشست با بیان اینکه فلسفه تاریخ یک بحث هنجاری است به همین دلیل مخالف و موافق دارد اما فلسفه نظری تاریخ ارزشی نیست گفت: در جهان اسلام مسلمانان وقتی بحث گذشته را می‌کنند روی سنت‌های الهی تاکید دارند بنابراین به دلیل همین سنت‌های الهی که در قرآن آمده با باور به قانونمندی تاریخ داریم. از سوی دیگر به تعداد مکاتب و جهان بینی‌ها ما فلسفه تاریخ داریم حتی نسبت به ادیان نیز مکاتب متعددی داریم. پس این حاکی از این است که فلسفه تاریخ از مسایل ارزشی تاثیر می‌گیرد. حتی فلسفه تاریخ از مسایل تاریخی فاصله می‌گیرد و به مسایل مابعدتاریخی، دین و … می‌رسد. پس فهم فلسفه تاریخ هر فیلسوفی مبتنی بر فهم جهان بینی اوست. شما تا جهان بینی هگل را ندانید فلسفه تاریخ او را فهم نمی‌کنید.
ارائه بسته‌های پیشنهادی جدید در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و حقوقی
مراسم رونمایی از بسته پیشنهادی «پول، بانک و سیاست‌های پولی پیشنهادی به دولت سیزدهم از نگاه اقتصاد اسلامی» از دیگر برنامه هایی بود که در هفته گذشته در مرکز پژوهش‌های علوم انسانی ـ اسلامی‌صدرا برگزارشد. حجت الاسلام غلامی، رئیس این مرکز در مراسم رونمایی این بسته از آماده کردن چند بسته پیشنهادی جدید دیگر خبر داد و گفت: مجمع عالی علوم انسانی اسلامی‌می‌تواند جلسات قوی ای را به منظور برقراری ارتباط علمی‌با این نخبگان و گفت و شنود با رئیس محترم جمهور ترتیب دهد. ما در عرصه علوم انسانی اسلامی‌به یاری دولت و سایر قوا ادامه خواهیم داد و برای سال ۱۴۰۱، تهیه و تقدیم چند بسته پیشنهادی جدید در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و حقوقی را در دستور کار داریم.
و مطلب پایانی اینکه اسلاوی ژیژک فیلسوف اسلوونیایی از ابتدای شیوع کرونا نظرات فیلسوفانه جالبی درباره جهان در عصر کرونا داده است. ژیژک را بیشتربه خاطر صراحت لهجه و رک بودنش می‌شناسند وبرای رسانه ها جالب است. وی در تازه ترین گفتگویی که با جاناتان جیکوبسون داشته اینگونه شروع کرده که هنوز زنده ام و خیلی افسرده م. او در بخش دیگری از این گفتگو در پاسخ به این سوال که . آینده دانشگاه به طور عام و فلسفه به طور خاص در دنیای جدید و شجاعی که در انتظار ما است چگونه خواهد بود؟ پاسخ می‌دهد: نمی‌دانم با دانشگاه چه اتفاقی خواهد افتاد. آیا علوم انسانی و غیره زنده می‌ماند؟ استادان علوم انسانی در ایالات متحده به من می‌گویند که بسیاری از دانشجویان آنها احساس می‌کنند که جهان در حال فروپاشی است، پس چرا آنها اکنون باید به ادبیات و فلسفه قرن نوزدهم علاقه‌مند شوند؟ دنیای غم انگیزی است. گاهی با دیدن فیلم‌های قدیمی گریه‌ام می‌گیرد، زیرا آنها در دنیایی اتفاق می‌افتند که حداقل برای مدتی اینجا نخواهد بود. این یک دنیای گمشده است. ادبیات و سینما چگونه خود را دوباره اختراع و بازتولید خواهند کرد؟ آیا آنها همچنان سعی خواهند کرد واقعیت قدیمی را جعل کنند؟ در مورد فلسفه چطور؟ فکر می‌کنم تأمل فلسفی مورد نیاز خواهد بود، حتی اگر دلیل دیگری جز این نباشد که واقعیتی که در آن زندگی می‌کنیم در حال فروپاشی است. این دیگر همان دنیا نیست، بنابراین مردم کاملاً در اضطرار و صدمه هستند. به آنچه در حال حاضر در ایالات متحده رخ می‌دهد، این همه نژادپرستی در حال انفجار، و البته یهودستیزی توجه کنید. فلسفه، یا هر چیزی که می‌خواهید نامش را بگذارید – تاملاتی در مورد معنای و مفهوم زندگی و زیستن – باید داشته باشد تا به مردم فرصت دهد تا خود را در دنیای جدیدتری سازمان دهی کنند.
چه خبر از بازار نشر؟
به روال همیشه سراغ تازه های نشر در حوزه اندیشه برویم. هفته گذشته یک کتاب خواندنی با عنوان «ایده‌های بزرگ فلسفی» ـ بازخوانی ۱۳۱ اندیشه از ۹۶ متفکر بزرگ جهان ـ نوشته «جانی تامسون» با ترجمه‌ی «شهاب‌الدین عباسی» منتشر شد. نویسنده در این کتاب، ۱۳۱ اندیشه یا پرسش را با توجه به نظرات ۹۶ متفکر بزرگ جهان از نیچه و هایدگر و هگل گرفته تا نویسندگان محبوبی مثل کامو و پروست و کافکا به طور مختصر و مفید بازخوانی کرده است.
کتاب «لوتر» از سلسله مجموعه راهنمای سرگشتگان نوشته دیوید ویتفورد با ترجمه محمد صفار توسط انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شد. درباره مارتین لوتر کتاب‌های بسیار نوشته شده ، اما شخصیت او هنوز رازآلود و دیرفهم مانده است. این کتاب اما تلاش کرده که پرده از برخی از این ابهام‌ها کنار بزند و دانشجویان و نو ورودان به این دست موضوعات را با زبانی عامه‌فهم و در عین حال تحقیقی، در شرح زندگی لوتر، بسترهای تاریخی و سیاسی و دینی، لحظات تعیین‌کننده و موضع‌گیری‌های الهیاتی او یاری رساند.
و درپایان اینکه کتاب «زندگی‌نامه محمد(ص)، ماهیت و وثاقت» اثر گریگور شولر با ترجمه محمدحسین رفیعی توسط انتشارات حکمت منتشر شد. ریگور شولر، اسلام‌شناس معاصردر این کتاب کوشیده است به‌جای درافتادن در یک شک‌گرایی تمام‌عیار یا خوش‌بینی ناشی از اعتماد کامل به منابع کهن اسلامی، راهی برای تمییز بین اطلاعات اصیل از مجعول بیابد و شرایطی را که روند تحریف در آن رخ داده است شناسایی کند. شولر در این کتاب، روش خود را مشخصاً در باب دو روایت مشهور در متون اسلامی به کار برده است: روایت إقرأ (نخستین وحی به پیامبر) و حدیث إفک (اتهام به عایشه، همسر پیامبر).
