به گزارش سلامت نیوز “طرح تله کابین ناهارخوران گرگان” که زمزمه هایش از سال های دهه 70 به گوش می رسید در سال های دهه 90 مورد پیگیری شهرداری و شورای شهر گرگان قرار گرفت.
متولیان این طرح توانستند مجوزهای لازم را از “سازمان جنگل ها، مراتع، آبخیزداری” وقت، “شورایعالی جنگل و مرتع” و سازمان حفاظت محیط زیست دریافت کنند؛ اما پرسشی که همان وقت برای کنشگران و فعالان و کارشناسان محیط زیست مطرح شد این بود که چگونه طرحی با این همه وسعت و خسارت، توانسته است بدون “ارزیابی محیط زیستی” مجوز بگیرد.
کوچک کردن سطح اشغال برای فرار از مطالعات ارزیابی
پس از بررسی ها، رسانه ها و فعالان دریافتند که بانیان تله کابین ناهارخوران، سطح اشغال این طرح را کوچک کرده اند تا نیاز به ارزیابی محیط زیستی نداشته باشد. این موضوع و وارد شدن جمعی از استادان “دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان” به مساله، باعث شد “شورایعالی معماری وشهرسازی مصوبه ای را برای این پروژه صادر کند.
بر اساس این مصوبه، اجرای این پروژه منوط به انجام “ارزیابی محیط زیستی” و بررسی آن از سوی “کمیته ارزیابی سازمان حفاظت محیط زیست” عنوان شد و مسوولان پروژه چندی بعد مطالعه ای را به عنوان مطالعه ارزیابی طرح تله کابین ناهارخوران به سازمان حفاظت محیط زیست ارائه کردند.
پس از آن و با پیگیری های رسانه ای مشخص شد که مطالعه فوق، یک مطالعه تکراری رد شده است که دکتر مجید مخدوم که پایه گذار دانش ارزیابی و امایش سرزمین در دانشگاه های ایران است پیشترها بر اساس آن، اجرای چنین طرح هایی را در جنگل ناهارخوران مردود اعلام کرده بود.
در مرحله بعد و پس از فاش شدن ماجرا، مطالعه دیگری به کمیته ارزیابی سازمان حفاظت محیط زیست داده شد که آن نیز از سوی دکتر مجید مخدوم که از اعضای این کمیته است غیرعلمی و پوچ و مردود خوانده شد. این در حالی بود که با وجود تاکید صریح ماده 2 “قانون انتشار ودسترسی آآزاد به اطلاعات” که این گزارش باید در اختیار همگان قرار گیرد؛ سازمان حفاظت محیط زیست حاضر نشد آنرا در اختیار متخصصان و استادان دانشگاه بگذارد.
نامه استادان برای دسترسی به گزارش ارزیابی
این حرکت سازمان حفاظت محیط زیست و نیز مدیران استانی در پنهان کردن “مطالعات ارزیابی تله کابین ناهارخوران گرگان”، منجر به واکنش استادان برجسته دانشگاه در حوزه محیط زیست کشور شد و در نامه ای خطاب به ایرج حشمتی سرپرست معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست از او خواستند تا ضمن دسترسی به نسخه نهایی گزارش ارزیابی محیط زیستی طرح تله کابین گرگان، امکان حضور نمایندگان دانشگاه های استان از جمله دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به عنوان داور دانشگاهی در تمامی جلسات بررسی این گزارش فراهم شود.
با اینهمه اما مسوولان همچنان بر منطقه جنگلی ناهارخوران به عنوان مکان اجرای این پروژه اصرار دارند. اما برخی متخصصان معتقدند به نظر می رسد اصرار بر احداث پروژه تله کابین در این منطقه به منظور افزایش ارزش افزوده زمین های منطقه و یا مسیر جایگزین باشد و به دست آوردن سود کلان از فروش زمین، بیش از گردشگری مد نظر است
چرا اصرار بر منطقه ناهارخوران ؟!
مریم شهبازی عضو هیات علمی “دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان” و رییس کارگروه تنوع زیستی “اتحادیه انجمن های علوم زیستی ایران” در اینباره به “سلامت نیوز” گفت:« ابتدا سوال اصلی کنشگران محیط زیست و متخصصان را مطرح می کنم که “چرا شهرداری گرگان، با در اختیار داشتن هکتارها زمین اختصاصی و همین طور امکان جانمایی فنی و درست بر اساس “طرح آمایش سرزمین” در دیگر مناطق دارای توان، برای اجرای پروژه های گردشگری، همچنان به ساخت تله کابین در ناهارخوران اصرار دارد؟»
او که خود یکی از امضاکنندگان نامه درخواست دسترسی به “مطالعات ارزیابی تله کابین ناهارخوران” خطاب به معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست است افزود:« ما چگونه می توانیم به مسوولان شهری گرگان اعتماد کنیم و ادعای حفاظت از محیط زیست شان را در ساخت پروژه تله کابین باور کنیم؟ چطور می شود به رویکرد توسعه شورای شهر و شهرداری در ناهارخوران اعتماد کرد در حالی که هتل سابق شهرداری بیش از یک دهه است که تخریب شده است و هنوز جایگزینی وجود ندارد؟ رستوران ها و مکان های گردشگری سال هاست که با پرداخت تسهیلات بانکی واگذار شده ولی هنوز به بهره برداری نرسیده است. جاده ناهارخوران، هنوز از نظر زیرساخت های اولیه خدماتی به گردشگران بسیار فقیر است. چگونه می شود به رویکرد محیط زیستی شورای شهر و شهرداری گرگان در این پروژه حساس اعتماد کرد، در حالی که “سرانه فضای سبز شهری گرگان، کمتر از استاندارد کشور ایران و حتی کمتر از شهرهای خشکی مانند گنبدکاووس در شرق گلستان است!»
شهبازی تاکید کرد:« ناهارخوران جدا از کارکردهای اجتماعی و محیطی خودش همین حالا یکی از منابع درآمدی خدماتی و تفرج گاه اصلی طبیعت گردی شهروندان گرگان و دیگر گردشگران است. در حال حاضر ساخت وساز منطقه جنگلی ناهارخوران، با احتساب سطح اشغال و تعداد طبقات، 15 برابر “طرح تفضیلی شهر گرگان” است. این آمار فاجعه بار است. همچنین ظرفیت بُرد اکولوژیک پارک جنگلی ناهارخوران در حال حاضر، فشار جمعیتی بیش از دو برابر را نشان می دهد که اضافه شدن کاربران تله کابین به این منطقه فشار مضاعف وارد خواهد کرد.»
مسیرهای دسترسی جدید به بهانه حل ترافیک
به گفته دکتر مریم شهبازی بر پایه گزارش خود مشاور و حتی با درنظر گرفتن محدودیت های بوم شناختی که منطقه ناهارخوران دارد روزانه 1440 نفر و نزدیک به 440 خودرو برای همین پروژه به منطقه ناهارخوران اضافه می شوند که مطمئنا افزایش بار ترافیکی را خواهند داشت. این در حالی است که جنگل ناهارخوران، تنها یک مسیر دسترسی دارد که همین حالا نیز با مشکل ترافیکی بالا روبه رو است. بنابر این او معتقد است که محتمل است مسیرهای دسترسی جدید به بهانه نبود راه های جایگزین، افزایش پیدا کند که نوعی پاک کردن صورت مساله و فرار از حل مشکل از سوی کارفرماست.»
ایستگاه میانی، افزایش قیمت زمین و ایجاد زیارت دیگر
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان یک ایستگاه میانی در یک مسیر کوتاه 3 هزار متری بسیار عجیب است؛ به خصوص که این ایستگاه میانی به “جاده روستایی توشن” مرتبط می شود.
شهبازی در ادامه می گوید:« متاسفانه شواهد و اطلاعات دقیق ما نشان می دهد قیمت زمین، در این جاده به بهانه احداث تله کابین، حتی قبل از گرفتن مجوز این طرح، چندین برابر شده است. واقعیت این است که ما نگران هستیم که یک جاده زیارت جدید، تغییرات کاربری زمین و ویلاسازی های بی رویه و بی قاعده در این مسیر، هدف گزاری شده باشد.»
او می افزاید:« به طور خلاصه عرض کنم در مکانی که بر مبنای طرح آمایش استان، مناسب اجرای طرح تله کابین نیست و پیامدهای محیط زیستی و اجتماعی متعدد مثل قطع درختان هیرکانی و تخریب جنگل، زمین لغزش، افزایش خطر سیل خیزی در حوزه آبخیز رودخانه زیارت، جابه جایی حجم عظیم خاک در بستر جنگل های طبیعی و ده ها مورد دیگر دارد، چرا اینهمه اصرار بر انجام این پروژه می شود؟ آیا این اصرارها با قیمت زمین ها ارتباط دارد؟ به نظر می رسد اصرار بر احداث پروژه تله کابین در این منطقه به منظور افزایش ارزش افزوده زمین های منطقه و یا مسیر جایگزین باشد و به دست آوردن سود کلان از فروش زمین، بیش از گردشگری مد نظر است؛ چرا که در غیر این صورت، انتظار می رفت از سوی متولیان این امر، نوعی “گردشگری مسوولانه” در قعر جنگل های هیرکانی رواج پیدا کند و کمبودهایی که در ابتدای مصاحبه گفتم در ابتدا باید برطرف می شد؛ بعد سراغ پروژه های مخربی چون تله کابین در جنگل های هیرکانی می رفتیم.»
