رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی با اشاره به نیاز به مباحث اخلاق پزشکی در موضوعات مختلف از پیوند اعضا تا تصمیم به اتانازی، گفت: ما در بحث‌های اخلاق پزشکی ناگزیر به فعالیت بین حوزه‌ای و چندرشته‌ای (multidisciplinary) هستیم و باید با فلاسفه، حقوقدانان، عالمان دینی و جامعه‌شناسان درگیر باشیم. ما همواره درصدد هستیم کرسی‌های اخلاق در پژوهش، آموزش، علوم انسانی مرتبط با سلامت و … را گسترش دهیم و هدف ما این است که شبکه‌ای از دانشمندانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، در این مرکز تحقیقاتی با هم همکاری داشته باشند.
به گزارش ایسنا، دکتر باقر لاریجانی در مراسم افتتاح کرسی مطالعات زیستی یونسکو و گرامیداشت دومین سال تعیین مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی به عنوان مرکز همکاری سازمان جهانی بهداشت در اخلاق زیستی که در مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد، با اشاره به سابقه مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی در مجامع بین‌المللی، گفت: شاید بتوان گفت این مرکز تنها مرکز در دنیا است که هم عضو یونسکو است و هم به عنوان مرکز سازمان جهانی بهداشت فعالیت می‌کند و این برای جمهوری اسلامی افتخاری است که بتواند همکاری‌های بین‌المللی را در زمینه اخلاقی گسترش دهد.
وی با بیان این‌که این مرکز ابتدا ۲۵ سال پیش در معاونت فرهنگی وزارت بهداشت تاسیس شد، ادامه داد: این مرکز حدود هفت عضو هیئت علمی آموزشی و پژوهشی دارد و اساتید زیادی نیز با این مرکز در ارتباط هستند. با یک برنامه استراتژیکی توسعه آموزش و پژوهش و کاربردی کردن این موضوعات را پیگیری کردیم و توسعه فعالیت‌های بین‌المللی را در این مرکز ادامه دادیم. این برنامه در سال ۱۳۸۱ تدوین شد و سپس بعد از ۱۱ سال مجدد این برنامه مورد بازبینی قرار گرفت.
رییس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی، گفت: موضوع اخلاق پزشکی را نمی‌توان از فرهنگ جدا دانست و در همه دنیا اخلاق پزشکی به فرهنگ وابسته است. ما باید بررسی می‌کردیم که چطور می‌توانیم این موضوعات را با فرهنگ اسلامی ایرانی وفق بدهیم و استانداردهای دنیا را چگونه می‌توانیم با این موضوعات رصد کنیم و چگونه می‌توانیم نهادسازی کنیم تا موضوع اخلاق در آموزش و پژوهش دنبال شود.
وی با تاکید بر ماموریت این مرکز در حیطه آموزش، پژوهش و اخلاق بالینی، گفت: امروز بحث‌های اخلاق در پزشکی پیچیده‌تر از بحث‌هایی است که ممکن است به فکر برسد. کاری که مرکز اخلاق انجام داد، به عنوان یک راهنمای پنج‌گانه بیمار، در مکان‌های مختلف نصب شده؛ ولی اگر این این موضوعات رعایت نمی‌شود، بحث دیگری است.
لاریجانی با بیان این‌که این مرکز در همکاری‌های بین‌المللی نیز با مراکز مختلف در دنیا همکاری‌های وسیعی دارد، ادامه داد: فعالیت‌های پژوهشی نیز در حیطه اخلاق بحث‌های فنی زیادی دارد و در کیفیت خدمات ما نقش مهمی دارد.
وی با ذکر مثالی گفت: برای مثال ما آمار زیادی در زمینه پیوند داریم و بیشترین میزان پیوند کلیه نسبت به جمعیت، در ایران در حال انجام است. همین موضوعی مثل پیوند مسائل اخلاقی مختلفی را در بر می‌گیرد یا در مورد افرادی که در مراحل انتهایی حیات قرار گرفته‌اند، آیا ما می‌توانیم برای آن‌ها از اتانازی استفاده کنیم؟
رییس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی در زمینه مباحث اخلاقی مرتبط با اتانازی، توضیح داد: اتانازی active (فعال) که کاری کنیم فرد مرگ آسانی داشته باشد را نمی‌توانیم بر اساس معارف اسلام بپذیریم، ولی در مورد اتانازی passive (غیر فعال) یعنی خدمات درمانی را برای کسی که درمان بی‌ثمر برای آن انجام می‌دهیم، به تدریج محدود کنیم، بحث جدی است و خیلی از فقهای ما نیز وارد این مباحث شدند و ما مکاتباتی در این زمینه داشته‌ایم.
وی ادامه داد: همچنین وقتی یک کودک آنانسفال به دنیا می‌آید، این بحث که چقدر ما باید برای این کودک هزینه کنیم و چقدر تجهیزات پزشکی را باید جایی صرف کنیم که نمی‌توان از آن بهره‌ای گرفت، موضوعاتی است که نیاز به بحث‌های بین فرهنگی دارد. در این زمینه بسیاری از گایدلاین‌هایی که امروز در بحث‌های اخلاق در پژوهش مطرح است، در این مرکز تهیه شده و توسط وزارت بهداشت تایید شده است.
لاریجانی اظهار کرد: جمهوری اسلامی تنها کشور در منطقه است که در آن تمام سوژه‌های پژوهشی، چه انسانی و چه حیوانی از مسیر شورای اخلاق در پژوهش می‌گذرند. در دوران کووید-۱۹ هم در وزارت بهداشت برنامه‌ریزی شده بود که هر پروژه‌ای در مورد کووید، ۲۴ ساعته از نظر اخلاقی بررسی شوند و این کارهای بزرگی است.
وی با اشاره به پروژه دایرةالمعارف اخلاق پزشکی با نگاه اسلامی که در این مرکز در دست انجام است، گفت: این دایرةالمعارف ۱۱۰ مدخل دارد و تا کنون بیش از ۵۰ درصد کار انجام شده است.
رییس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی با اشاره به فعالیت‌های پژوهشی این مرکز، گفت: مجله انگلیسی این مرکز جزو مجلات Q1 است و همچنین مجله فارسی اخلاق پزشکی که رسالت آن این است که بتواند آموزش‌های اخلاق پزشکی را گسترش دهد و واقعاً وقتی مقالات را مشاهده می‌کنید، به شدت روشن است که ارتقا یافته‌اند. الان مقالات خیلی فنی‌تر موضوعات اخلاق پزشکی را بررسی می‌کنند. کتاب‌های مختلفی که توسط این مرکز تالیف شده، امروزه به عنوان رفرنس دروس اخلاق پزشکی تدریس می‌شوند.
وی به همکاری با موزه تاریخ پزشکی اشاره کرد و گفت: مجموعه تاریخ پزشکی دانشگاه تهران مرکز ارزشمندی است که موزه تاریخ پزشکی دارد و مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی همکاری مداومی با این موزه برای گسترش مباحث مربوط با تاریخ پزشکی داشته است.
لاریجانی تاکید کرد: ما همواره درصدد هستیم کرسی‌های اخلاق در پژوهش، آموزش، علوم انسانی مرتبط با سلامت و … را گسترش دهیم و هدف ما این است که شبکه‌ای از دانشمندانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، در این مرکز تحقیقاتی با هم همکاری داشته باشند.
وی با اشاره به دوره‌های دکترای تخصصی و دوره کارشناسی ارشد مجازی اخلاق پزشکی، گفت: دوره دکترای تخصصی اخلاق پزشکی همانند سابق به قوت خود باقی است، اما دوره کارشناسی ارشد مجازی اخلاق پزشکی را نیز برای استادان دانشگاهی علاقه‌مند شروع کردیم. مفهوم آن این است که برای مثال استاد پاتولوژی اگر علاقه‌مند باشد به مباحث اخلاق پزشکی، در کنار شغل و مهارت خود می‌تواند از این مباحث نیز استفاده کند و بخش خودش را اصلاح کند. این نگاهی است که ما از برخی کشورهای دنیا گرفتیم.
لاریجانی خاطر نشان کرد: ما در بحث‌های اخلاق پزشکی ناگزیر به فعالیت بین حوزه‌ای و چندرشته‌ای (multidisciplinary) هستیم و باید با فلاسفه، حقوقدانان، عالمان دینی و جامعه‌شناسان درگیر باشیم.
وی در بخشی از صحبت‌های خود به موضوع واکسن اشاره کرد و گفت: چارچوبی که این مرکز برای واکسن طراحی کرد، در نهایت مورد پذیرش وزارت بهداشت قرار گرفت. الان جامعه به این موضوع این‌گونه نگاه نکند که ما واکسن زیادی داریم و دنبال این هستیم که افراد بروند واکسن بزنند. یک روزی تنها یک میلیون واکسن داشتیم و حداقل نیاز ما سه میلیون واکسن برای افراد بسیار پرخطر بود. ما جمعیت را بر اساس عوامل خطر کووید تقسیم کردیم و گفتیم اگر سه میلیون واکسن داشته باشیم، می‌توانیم این افراد را واکسینه کنیم. حتی اگر فردی مقام کشوری خیلی بالایی داشت، ولی جزو گروه‌های پرخطر نبود، نمی‌توانست جزو اولین نفراتی باشد که واکسن می‌زند.
انتهای پیام
