روح انسان با گذشت هزاران سال همچنان یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات بشری محسوب می‌شود. یکی از پرسش‌های جذاب در این زمینه مقدار وزن روح انسان است، حال اگر شما نیز جزو آن دسته از افراد هستید که فرضیه وزن 21 گرمی روح را شنیده‌اید و یا فیلم «21 گرم» ساخت سال 2003 با بازی «شان پن» را دیده‌اید، باید بگوییم که شما در واقع شاهد نتایج یک آزمایش بسیار غیرمعمول بوده‌اید.
اجازه دهید پرسش را دوباره تکرار کنیم، وزن روح انسان چقدر است؟ خب، متاسفانه خبر بد این است از آنجایی که علم همیشه در اثبات وجود روح ناکام بوده، دانشمندان نمی‌توانند وزن آن را اندازه‌گیری کنند، در نتیجه هیچ‌کس پاسخ این سوال را نمی‌داند.
با این وجود شاید داستان عجیب پزشکی که تلاش کرده بود تا وزن روح را اندازه‌گیری کند، برای رسیدن به پاسخ این پرسش مفید باشد.
داستان این پزشک طی اواخر قرن گذشته در محله دورچستر از شهر بوستون آغاز شد. در این دوره پزشک مشهوری به نام «دانکن مک‌دوگال» زندگی می‌کرد که ایده‌ای در پس ذهن خود داشت: اگر انسان دارای روح باشد، این روح باید فضایی را اشغال کند، اگر فضایی را اشغال می‌کند پس حتما باید وزن هم داشته باشد.
آزمایش دانکن مک‌دوگال برای اندازه‌گیری وزن روح
مک‌دوگال تنها یک راه برای فهمیدن درستی ایده ساده خود در اختیار داشت، استدلال وی اینگونه بود که این ماده (روح) در فرضیه مذکور تا زمان فرا رسیدن مرگ به صورت ارگانیک به بدن متصل است. به عقیده وی روح می‌توانست شکلی از یک ماده گرانشی باشد، در نتیجه اندازه‌گیری وزن یک شخص در حال احتضار احتمالا وزن روح را هم مشخص خواهد کرد.
دکتر مک‌دوگال جهت آزمایش فرضیه خود از یک بیمارستان خیریه در دورچستر که مخصوص مبتلایان بیماری سل بود، کمک گرفت. او همچنین ترازوی بزرگی را هم ساخت که می‌شد یک تخت به همراه بیمار رو به مرگ ناشی از سل را روی آن قرار داد.
گفتنی است که بیماری سل به شکل خاص برای این تحقیقات مناسب بود زیرا بیماران با خستگی زیاد و بدون هیچ حرکت یا تقلایی دار فانی را وداع می‌گفتند، امری که باعث می‌شد تا حرکات ناخواسته در وزن ترازو تغییر ایجاد نکنند.
نخستین بیمار این آزمایش در تاریخ دهم آوریل 1901 درگذشت، اندازه‌گیری‌ها نشان دادند که وزن این فرد پس از مرگ با کاهش ناگهانی 21.1 گرمی روبه‌رو شده بود. این در حقیقت همان لحظه‌ای بود که افسانه وزن 21 گرمی روح نیز متولد شد.
کنایه از افسانه بودن وزن 21 گرم بدین خاطر است که اندازه‌گیری‌های بعدی با آن تفاوت داشتند، بیمار بعدی حدود 15 دقیقه پس از مرگ تنها 14 گرم از وزنش کاسته شد، همچنین بیمار سوم دقایقی پس از درگذشتش، طی دو مرحله میزان 28.3 گرم کاهش وزن داشت.
اندازه‌گیری وزن روح بیمار چهارم به دلیل کالیبره نبودن ترازو ناموفق بود و برای بیمار پنجم نیز کاهش وزن 10.6 گرمی ثبت شد. دکتر مک‌دوگال آزمایش مذکور را همچنین روی 15 سگ هم به انجام رساند اما هیچ گونه کاهش وزنی را در آنها مشاهده نکرد. نتایج این آزمایشات نیز سرانجام در سال 1907 منتشر شدند.
دیگر فرضیه‌های درباره وزن روح انسان
لازم به ذکر است که یکی از اشکالات آزمایشات دکتر مک‌دوگال به کوچک بودن مقیاس آن باز‌می‌گردد، البته وی نیز با اشاره به این موضوع اذعان کرده بود که برای اثبات وزن روح به اندازه‌گیری‌های بیشتری نیاز است اما به دلایل واضح اخلاقی هیچ‌گاه اندازه‌گیری‌های بیشتری صورت نگرفت.
البته در سال 2000 کشاورزی از ایالت اورگان سعی کرد تا این آزمایش را روی تعدادی از گوسفندان خود تکرار کند. وی در کمال تعجب مشاهده کرد که اکثر گوسفندان پس از مرگ بین 30 الی 200 گرم به وزن‌شان اضافه می‌شود، هر چند که خود این اضافه وزن نیز چند ثانیه بعد به حالت عادی باز‌می‌گشت.
از سوی دیگر شخصی مانند دکتر «گری ناهوم»، پزشک و مهندس شیمی از دانشگاه داروسازی دوک این فرضیه را بیان نموده که روح یا آگاهی باید به نحوی با «اطلاعات» مرتبط باشد که معادل میزان خاصی از انرژی است.
طبق فرضیه وی از آنجایی که (به لطف انیشتین) می‌دانیم مقدار انرژی موجود در هر ماده با حاصل ضرب جرم آن جسم برابر است، نهایتا شاید با ابزارآلات الکترومغناطیسی که از حساسیت لازم برخوردار باشند بتوان وزن روح را اندازه گرفت، اما این فرضیه نیز از سال 2007 تاکنون مورد آزمایش قرار نگرفته است.
در پایان چه به وجود روح باور داشته باشیم، چه نسبت به آن بی‌اعتقاد باشیم، باید گفت که علم امروزی حتی به درک مفهوم آن نیز نزدیک نیست، چه برسد به اندازه‌گیری وزن روح، امری که نشان می‌دهد شاید بهتر باشد فعلا با کمک گرفتن از مذهب به دنبال پاسخ اینگونه سوالات باشیم.
