عکس و فیلم

پردیس‌های کویرِ یزد، شاهکارهای معماری ایران

////////

با وجود آب و هوای خشک و نیمه صحرایی یزد در فصل‌های مختلف سال،آن‌طور که مارکوپولو در سفرنامه‌اش نوشته یا مسالک و الممالک (صورة الارض) یزد را توصیف کرده است؛«این شهر تا قرن هفتم شهری خوش آب و هوا و با جنگل‌های وسیع بوده  که آن را به کرمان پیوند می‌داده». کویری بودن و مشکل کم آبی،باغ‌هایی را در یزد ایجاد کرده که نشانۀ ذوق و خلاقیت کشاورزان و معماران یزدی بوده است و امروز به آن‌ها نمونه‌هایی از شاهکار معماری ایرانی در دل شهر کویری یزد می‌گویند، مانند باغ‌های جهانی یزد از دولت‌آباد در شهر یزد گرفته تا پهلوان‌پور در مهریز و باغ صدری درتفت. در زبان فارسی این باغ‌ها را «پَردیس» می‌نامیدند. باغ‌هایی بزرگ و جنگل مانند که در دوره‌هایی مانند مادها، هخامنشیان، ساسانیان و اشکانیان بیشتر کاربرد داشته است.


یکی از باغ‌های بزرگ و زیبا در استان یزد، باغ صدری یا باغ نمیر ۴۰۰ ساله است که . این باغ سرسبز، در محله گلابدان شهرستان تفت قرار دارد و به‌فرمان «صدرالعلماء» یکی از حکام دوران زندیه ساخته شده است. مردم تفت، باغ صدری را باغ نمیر تفتی نیز می‌نامند؛ زیرا روزگاری، «ارباب نمیر تفتی» یکی از زرتشتیان و شکسته‌بندهای معروف یزد، در این باغ زندگی می‌کرده است.


پردیس‌های کویرِ یزد، شاهکارهای معماری ایران


 باغ پهلوان پور مهریز که در اواخر دوران قاجاریه در شهرستان مهریز واقع در استان یزد ساخته شده است یکی از قدیمی ترین و زیباترین بناهای تاریخی این شهر به شمار میرود که تشکیل شده از چندین بخش مرکزی که شامل مجموعه ورودی و ساختمان کوشک میشود.
این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۳۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است همچنین این باغ در سال ۲۰۱۱ و طی نشست سی و پنجم در فهرست آثار جهانی یونسکو نیز به ثبت رسید.


باغ پهلوان پور مهریز با داشتن یک فضای سبز وسیع و خوش آب‌وهوا و همچنین عمارت‌های سنتی و چشم‌نواز، امروزه به یک هتل و اقامتگاهی پرطرفدار تبدیل شده و طی ماه‌های مختلف سال، پذیرای مهمانان زیادی از سراسر ایران و جهان می‌باشد. همچنین ساختار هتل‌گونه باغ باعث شده تا بسیاری از گردشگران و مسافران، علاقه‌مند به اقامت در این مجموعه و استفاده از فضای دلنشین آن شوند.


در باغ بزرگ پهلوان پور، آب قنات حسن آباد به صورت دائمی جریان دارد که این خود عاملی برای زیبایی و سرسبزی و همچنین پررونقی باغ پهلوان پور مهریز بوده است. در گذشته علاوه‌بر این آب، آب قنات‌های «شاه‌حسینی و مزویرآباد» نیز به این باغ وارد می‌شده و درختان آن را سیراب می‌کرده است


فضای ساختمان باغ دولت آباد یزد با درب سنتی چوبی و پنجره های گره چینی با شیشه های رنگی ارسی بسیار زیبایی را به بیننده القا میکند . تابش نور خورشید و رقص رنگهای شیشه های رنگین ارسی ها تالارها و اتاقهای باغ را بی بدیل و زیبا می سازد.


در کنار کوشک باغ پهلوان پور مهریز آشپزخانه، حمام و انباری قرار داشته است که اخیراً بوسیله حفاری از زیر خاک بیرون آورده شدند.


دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور مهریز درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند. درختان مثمر باغ نیز شامل انار، بادام و خرمالو است و کاشت این درختان با توجه به گرمای زیاد استان یزد نمایانگر آب‌وهوای متفاوت نسبتاً خنک این منطقه است.


 با عبور از درِ کوچک چوبی داخل کوچه، که ورودی اصلی باغ دولت آباد یزد در دوره کنونی محسوب می شود، وارد فضای “عمارت سَردَر” می شویم.


-با رسیدن به محوطه باغ دولت‌آباد یزد، فضایی سرسبز و زیبا را می‌بینیم که طرح آن، یکی از بی‌نظیرترین طرح‌های <a href='https://sayeb.ir/tag/%d8%a8%d8%a7%d8%ba-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86%db%8c'>باغ ایرانی</a> می‌باشد. این باغ ازنظر طراحی و زیبایی، در ردیف باغ‌های «فین کاشان و باغ شاهزاده ماهان کرمان» قرار گرفته  است.


در باغ دولت آباد یزد درختان انار و انگور و… باگل‌های فراوانی زینت بخش محیط شده اند.


باغ صدری یا نمیر تفت همانند تمام خانه‌های قدیمی، یک تابستان نشین و یک زمستان نشین دارد که بخش زمستان نشین آن، دارای یک انبار میوه و آسیاب آبی می‌باشد و آسیاب آن در روزگار دور، آرد اهالی خانه را تأمین می‌کرده است.


باغ توسط دیواری خشتی و بلند محصور شده است و در قسمتی از آن، برجی قرار دارد که در گذشته جهت دیده بانی از آن استفاده می شد.


درون محوطه ی باغ پهلوان پور مهریز درختان کهنسال و استواری از چنار درون این باغ وجود دارند


انتهای باغ دولت آباد یزد فضای سر سبز و همراه با درختان انار و انگور است  جلوه خاصی به باغ داده است.


-بادگیر هشت طرفه باغ دولت آباد با ۸/۳۳ متر ارتفاع از سطح زمین یکی از افتخارات هنر معماران یزدی است. در حالی که اغلب بادگیرهای مشهور کشور از سال ۱۲۰۰ ه.ق به بعد ایجاد شده اند، ساخت این بادگیر در سال ۱۱۶۰ ه.ق آن را به قدیمی ترین بادگیر شناخته شده تبدیل کرده است.


باغ 400 ساله صدری تفت


باغ پهلوان پور مهریز، اثری ملی و جهانی در استان یزد


-كاربنديهاي بسيار ظريف سقف هشتی باغ دولت آباد یزد  اثر استاد حاجي علي اكبر آخوند است كه با سيم گل و دم گيري گچي به طرزي بسيار ماهرانه اجرا شده است.


دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور مهریز درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند.


چوب هایی که از بادگیر بیرون زده است کاربردهای متفاوتی داشته است. هم به عنوان داربست مورد استفاده قرار می گرفت تا در صورت لزوم برای انجام تعمیرات، بر روی آن بایستند و هم به عنوان “بادشکن” برای پایداری بیشتر بادگیر کاربرد داشت.


باغ پهلوان پور مهریز به عنوان یکی از نمونه های برتر و زیبای اصیل باغ های ایرانی شناخته شده است و در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.


یکی از دلایل شهرت عمارت هشتی و بادگیر مجموعه دولت آباد، بهره گیری از باد و آب در سیستم سرمایشی آن است. هوای وارد شده از دریچه بادگیر، از روی حوضی پر از آب می گذشت و پس از خنک شدن به بقیه ساختمان هدایت می شد. اتاقی که بادگیر روی آن قرار دارد دارای هشت ضلع است و درهای متعددی دارد که هر کدام به یک اتاق باز می شود. به این ترتیب برای خنک کردن هر اتاق، درِ بین آن اتاق و اتاق هشتی را باز می کردند.


در باغ دولت آباد، عمارتی هشت ضلعی ساخته شده است که “عمارت هشتی” یا “عمارت بادگیر” نام دارد. بادگیری هشت طرفه نیز بالای این بنا ایجاد شده است.


باغ پهلوان پور مهریز، اثری ملی و جهانی در استان یزد


باغ صدری تفت به دستور «صدرالعلما»، از حکّام دوران زندیه، ساخته شده است که وسعت آن حدود سیزده هزار متر مربع است.


از بناهای تاریخی‌اي که طبیعت و هنر معماری را در کنار هم به خود اختصاص داده، باغ «پهلوانپور» است. قسمتهایی از این بنا در اواخر دورهی قاجار ساخته شده و بخشهای دیگری از آن به دستور «علی پهلوان» بنا شده که قدمتی صدساله دارد.



خبرگزاری ایسنا

آگهی

دیدگاهتان را بنویسید

دکمه بازگشت به بالا