قم- استاد حوزه علمیه با اشاره به لزوم حفظ سنت‌های اصیل حوزوی برای طلاب از طریق گفتمان سازی گفت: کوتاهی در این زمینه باعث ابتلای طلاب به نگاه سطحی در مورد علوم حوزوی شده است.
حجت الاسلام حسین رفیعی در قسمت دوم گفتگو با خبرنگار مهر درباره «دانشگاهیزه شدن و مدرک گرایی در حوزه» با اشاره به اینکه جایگاه مدرک، جایگاه اثباتی است، در حالی که اساس کار حوزه بر مدار کارِ ثبوتی می‌گردد، گفت: یک زمانی حوزه علمیه، کارکرد و بروز و ظهورش غیر از آنچه امروز وجود دارد، بوده است و نسبت به رفع آن نیاز، مدارک خود را ارائه کرده بود. نشانه مدارک حوزه استفاده از القابی مانند ثقة الاسلام، حجت الاسلام، حجت الاسلام والمسلمین، آیت الله و … بوده است. حتی نوع لباس و پوشش و آراستگی ظاهری طلاب و روحانیون بر اساس همان مدارج علمی بوده است تا وقتی مردم با روحانیت مواجه می‌شوند بدانند می‌توانند چه چیزی را مطالبه کنند.
پیگیری افق تمدن نوین اسلامی توسط حوزه
وی افزود: امروز این عناوین به نحو دیگر آغاز شده است چون حوزه یک نظامی را تأسیس نموده و فعالیت جهانی دارد. حوزه افق تمدن نوین اسلامی را پیگیری می‌نماید و برای صحبت با مردم دنیا و جامعه چاره‌ای جز بروز رسانی زبان حوزه وجود ندارد و حوزه مدارک جدیدی را در همین راستا تعریف نمود که امروزه به مدارک سطح یک تا سطح چهار حوزوی تعبیر می‌شود.
مدرک، نشانگر فرایند مشخص نظام آموزشی
مدیر حوزه علمیه شهید صدوقی قم با اشاره به اینکه مدرک یک امر ضروری است و نظام و حکمرانی همه کشورها افراد را بر اساس نظام مدرکی در جایگاه و پست‌ها قرار می‌دهد افزود: مدرک نشانگر فرایند مشخص نظام آموزشی است و مدارک صادره از مراجع علمی کشور دارای آثار حقوقی است. متأسفانه مدرک زدگی آفت بزرگ مباحث علمی است.
وی افزود: نظام آموزشی به صدور مدارک برای دانش آموختگان خود احتیاج دارد اما اینکه مدرک گرایی تبدیل به هدف شود، فاصله گرفتن از اساس کار حوزه و جز آفات حوزه علمیه محسوب می‌گردد.وقتی برنامه‌ریزی خوبی صورت نگیرد و از اساس کار ثبوتی و محتوایی حوزه فاصله گرفته شود دچار آفاتی خواهیم شد. از جمله آفات اینکه در مجامع علمی افرادی هستند که مدارک عالی دارند اما دارای قوت و اندوخته علمی نیستند و این باعث بدبینی مردم نسبت به مدارک علمی شده است.
لزوم حفظ اصالت‌های حوزوی از طریق گفتمان سازی
حجت الاسلام رفیعی با اشاره به ناپسند بودن اینکه شخص، ابزار کار علمی را با هدف اشتباه بگیرد، گفت: سنت‌های حوزه و شیوه‌های تحصیلی آن و بحث مدرک تحصیلی، همه مرتبط و بر هم اثرگذار هستند. اعتقاد ما بر این است که سنت‌های اصیل و رایج حوزه مانند ارتباط تربیتی استاد و شاگرد، تحقیق‌های دقیق علمی، مباحثه درسی، مشاوره علمی و تفکر به صورت زنجیره‌ای، باعث رشد عالمان روحانیت می‌شود. نقش اثرگذار روحانیت در اثر همین شیوه‌ها بوده است و باید همان شیوه ادامه داشته باشد.
وی با بیان اینکه هر برنامه جدیدی که می‌آید نیازمند یک مقدمه است، افزود: اگر نسبت به برنامه جدید آگاهی‌بخشی صورت بگیرد طلبه می‌داند هدف و برنامه اش چیست؛ اما باید آن سنت‌های قوی و اصیل حفظ شوند. طلبه بدون تفکر و مباحثه و ارتباط با استاد نمی‌تواند به جایگاهی مطلوب برسد.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه در آثار بعضی از بزرگان ثبت است که بزرگان دائماً در حال مباحثه و مجتهد پروری از این طریق بوده‌اند گفت: سنت‌های اصیل حوزوی، برای طلاب از طریق گفتمان سازی و ضرورت سازی، به خوبی تبیین نشده است. و همین باعث شده طلاب به یک نگاه سطحی مبتلا شده و با نگاه به مدرک، خود را برای شاغل شدن در جایگاهی آماده می‌کند.
مدارک نامناسب با میزان تحصیل علم و شأن طلاب
وی با اشاره به آفت فرسایشی بودن نظام آموزشی به خصوص در سطح یک گفت: طلاب در دوره سطح یک که معادل فوق دیپلم گرفته می‌شوند؛ سه سال ادبیات، پنج سال کلام اسلامی و سه سال فقه و اصول می‌خواند یعنی چیزی بالغ بر ۴۰۰۰ ساعت درس. پایین بودن ارزش مدرک ارائه شده، برای طلاب که ارزش واقعی طلاب را پایین آورده، مشکل ساز شده است. در سطح یک یا باید چند نوع مدرک تحصیلی متناسب با دروس گذرانده شده صادر شود یا باید با توجه به بیش از ۴۰۰۰ ساعت درس مطالعه و تحقیق، مدرک متناسب با شأن طلبه و در سطح دکتری برای طلاب در نظر گرفته شود.
مدیر مدرسه علمیه شهید صدوقی قم با بیان نگاه اشتباه جامعه به اینکه اشخاص دارای چه مدرک تحصیلی هستند گفت: مجامع علمی نیز شخص را با مدرک علمی که دارد می‌سنجد. شخصیت اجتماعی طلاب از لحاظ مدرک، در اجتماع کم رنگ می‌شود و به ناچار طلبه‌ها به سمت مدرک دانشگاهی سوق پیدا می‌کند و در نهایت جذب دانشگاه‌ها شده و نیروهای کارآمد و نخبه حوزوی از مجموعه حوزه جدا می‌شوند.
وی افزود: در این صورت برای مجموعه عظیم حوزه علمیه بحث فرار مغزها اتفاق می‌افتد که اثرات آن حتی در بعد شخصی و خانوادگی طلاب مانند ازدواج و درآمد و معیشت طلاب و جایگاه و تأثیرگذاری اجتماعی روحانیت خود را نمایان می‌کند. باید بین کار سنتی و بروز بودن جمع شود. آن کار سنتی و مطالعات به سبک و سیاق مکتب درسی سامرا، نجفی یا قم نباید مورد غفلت واقع شود در ضمن اینکه ارزش گذاری اجتماعی نیز متناسب با آن تحصیلات باید صورت بگیرد.
